Auteur: Andreas Zipperle
Promotiedatum: 1 oktober 2012
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Zeegrassen zijn ecosysteembouwers die verscheidene ecosysteem diensten leveren. Hun voorkomen in de ondiepe marges van de wereldoceanen maakt ze extra kwetsbaar voor menselijke invloeden wat geresulteerd heeft in een wereldwijde achteruitgang.
Zostera noltii (klein zeegras) heeft zich gemanifesteerd als de dominante zeegrassoort in de Waddenzee nadat, in de jaren 30 van de vorige eeuw, de wierziekte (wasting disease) en de daarop volgende grote hydrodynamische verandering de Zostera marina (groot zeegras) velden decimeerden.

In een poging om de factoren te ontrafelen die de verschillende loopbanen van de twee soorten beïnvloeden, gaat dit proefschrift over de rol die het voorplantingssysteem heeft bij de uitbreiding van Z. noltii. Het succes van Z. noltii is voor een deel het gevolg van een voorkeur voor groei in het intergetijdengebied gecombineerd met een krachtige intrinsieke veerkracht bij verstoring.

Door gebruik te maken van ecologische en moleculaire methoden kon worden aangetoond dat seksuele reproductie en nieuw rekrutering van groter relatief belang zijn dan vegetatieve expansie van klonen over meerdere jaren.

De verspreidingsafstand van stuifmeel was groter dan de kloongrootte waardoor inteelt beperkt werd en de zaden voorzien van een groot evolutionair potentieel. Voor het eerst werden minimaal drie jaar oude zaadbanken aangetoond dit met behulp van een toewijzings-test (assignment test). Deze zaadbanken dragen in belangrijke mate bij aan het onderhoud van het zeegras veld. Ook werd aangetoond dat een gematigde verstoring door grazende ganzen nieuwe rekrutering uit zaad bevorderd. De ganzen vormen graasputten die als zaadvallen fungeren,

Een uitgebreide populatie-genetische studie van Z. noltii en Z. marina in de Waddenzee liet zien dat eerdere bezorgdheid over het verlies van genetisch potentieel, isolatie en gebrek aan meta-populatie connectiviteit ongegrond is. Echter, omdat het Elbe estuarium deels een barrière voor gene flow vormt, worden aparte onderhoudseenheden voorgesteld.

Bron: RUG.

Download het volledige proefschrift Clonal and sexy: The dynamics of sexual and asexual reproduction in dwarf eelgrass, Zostera noltii Hornemann in the northern Wadden Sea (pdf 3,4 Mb)