Skip to main content

Effecten bodemberoering Waddenzee groter in laag-dynamische delen

Rijkswaterstaat en Programma naar een Rijke Waddenzee (PRW) hebben aan bureau Altenburg en Wymenga gevraagd een literatuurreview uit te voeren van de voor de Waddenzee relevante kennis over effecten van menselijke en natuurlijke bodemberoering. Het rapport ‘Review effecten natuurlijke bodemdynamiek en menselijke bodemberoering in de sublitorale Waddenzee’ is nu klaar. De Waddenacademie heeft het rapport gereviewd en enkele aanbevelingen gedaan die in het rapport opgenomen zijn.

Onder water leven in de Waddenzee. Foto: Eric Gibcus-Saxifraga

In de Waddenzee vinden tal van menselijke activiteiten plaats, die bodemberoering veroorzaken. Denk aan visserij, kabelaanleg, baggeren, zandsuppleties en zo meer. Tegelijkertijd kenmerkt het gebied zich door een hoge dynamiek door wind, stroming en getij die de bodem van nature beroeren, op de ene locatie meer dan op de andere. Een belangrijke vraag is in hoeverre menselijke activiteiten effecten veroorzaken die de natuurlijke dynamiek overstijgen. En hoe erg dit is; is het nodig om een maatregelenpakket te ontwikkelen om de impact ervan te verminderen?

Veel literatuur, toch kennislacunes

Ondanks dat er veel literatuur beschikbaar blijkt, zijn er nog kennislacunes rond de effecten van diverse vormen van bodemberoering en hoe deze zich verhouden tot de natuurlijke dynamiek. De effecten beschreven in de verschillende wetenschappelijke studies laten zich daarbij ook nog eens lastig vergelijken; onderzoeksmethodes en beoordelingscriteria verschillen van elkaar. Ook zijn de omstandigheden in de beschikbare studies lang niet altijd representatief voor de Waddenzee en zijn ze niet op dezelfde manier gekwantificeerd.

Onderscheid tussen hoog- en laag- dynamische gebieden

Doordat de onderzoekers de beschikbare informatie gestructureerd bij elkaar hebben gezet zijn er toch een aantal belangrijke bevindingen:

  • Er is een verschil in de bodemsoortensamenstelling tussen hoog- en laag-dynamische sublitorale gebieden in de Waddenzee. De hoog-dynamische gebieden zijn vooral de grote getijgeulen, in het algemeen relatief dichtbij de zeegaten. De laag-dynamische gebieden bevinden zich in de kleinere geulen, de wantijen en meer richting de kust van het vaste land.
  • In de laag-dynamische gebieden bevinden zich soorten die gevoeliger zijn en langzamer herstellen dan in de hoog-dynamische gebieden.
  • De gevolgen van een gelijke aard en mate van menselijke bodemberoering zullen daardoor in het algemeen groter zijn in laag-dynamische gebieden, waar immers soorten leven die sensitiever zijn en een langere hersteltijd hebben, dan in hoog-dynamische gebieden.
  • Extractie van sediment (zoals baggeren en schelpenwinning) en bedekking (zoals zandsuppletie en verspreiding baggerspecie) hebben lokaal de grootste impact.
  • Lichtere vormen van menselijke bodemberoering, zoals garnalenvisserij, kunnen door hun frequentie en de schaal waarop ze plaats vinden netto ook impact hebben. Dat speelt vooral in laag-dynamische gebieden.
  • In laag-dynamische gebieden is de kans groter dat frequente bodemberoering herstel verhindert en de bodemgemeenschap zich ontwikkelt naar één die meer kenmerkend is voor meer dynamische gebieden.

Vervolgstappen

Deze studie is een belangrijke, zij het nog onvoldoende, stap naar het vormgeven van beheer en beleid inzake bodemberoering in de Waddenzee. Rijkswaterstaat en PRW gaan met betrokken partijen in gesprek over de vervolgstappen, inclusief nader onderzoek. Met daarbij ook aandacht voor de aanbevelingen van de Waddenacademie, die het rapport heeft gereviewd.

Download

Download het rapport Review effecten natuurlijke bodemdynamiek en menselijke bodemberoering in de sublitorale Waddenzee via de website van PRW.