Auteur: Sjoerd Duijns
Datum: 22 december 2014
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Uit trendanalyses is gebleken dat schelpdier-etende vogels in de Nederlandse Waddenzee de afgelopen 30 jaar zijn afgenomen, terwijl de worm-etende vogels in dezelfde tijd zijn toegenomen. Het lijkt erop dat de achteruitgang van de schelpdier-eters te maken heeft met de afname in voedsel, maar over de oorzaak van toename van de wormen-eters is nog weinig bekend.

Als modelsoort is gekozen voor de rosse grutto. Deze steltloper is een seksueel verschillende wormenspecialist. De vrouwtjes zijn groter dan de mannen en met hun langere snavel zoeken ze voornamelijk wadpieren. De mannetjes zoeken met hun kortere snavel vooral ondiepe en kleine prooien. De verspreiding van tussen de seksen voornamelijk bepaald door de beschikbaarheid van voedsel (diepte) en niet door breedtegraad en de vliegafstand ten opzichte van hun Arctische broedgebieden. Vrouwelijke rosse grutto’s hebben meer last van interferentie dan mannen. Bij een toename aan vogels in een foerageergebied reageren de wadpieren op die prikkende snavels door zich terug te trekken in de bodem; zelfs te diep voor de lange snavels van de vrouwelijke rosse grutto’s.

Om voorspellingen te kunnen doen met betrekking tot waar en hoeveel vogels er in een gebied kunnen zitten, zijn er metingen aan vogels gedaan, zowel in het veld als in het lab. Daaruit bleek dat veldstudies geschikt zijn om de lokale situatie te begrijpen, maar onvoldoende zijn om algemene voorspellingen te doen. Door gebruik te maken van de parameters uit het lab-experiment en ingraafdieptes van wadpieren, bleek dat in de winter, wanneer de wadpieren het diepst zitten, alleen de vrouwtjes met de langste snavels in de Waddenzee blijven, terwijl de vogels met de kortere snavels vertrokken naar andere estuaria, zoals de Wash in Engeland.

Het blijkt dus dat niet alleen morfologische verschillen tussen de seksen maar zelfs binnen de seksen een grote rol spelen in de verspreidings-ecologie van deze wormen-etende steltloper.