CO2 in de Waddenzee
Door: Maria van Leeuwe
Datum: 23 april 2010
Oceanen en kustzeëen zoals de Waddenzee spelen een belangrijke rol in het klimaat op aarde. Deze gebieden nemen een groot deel van het door mensen geproduceerde klimaatgas koolstofdioxide (CO2) op. De precieze rol van de Waddenzee is nog niet duidelijk. Het gebied is biologisch zeer productief, maar of er nu netto CO2 wordt opgenomen of juist wordt afgestaan, is nog een vraag.
Sinds de industriële revolutie wordt er door menselijke activiteiten steeds meer CO2 uitgestoten naar de atmosfeer, waardoor de aarde langzaam opwarmt. De stijging van het CO2-gehalte wordt getemperd door de natuur. Van de totale hoeveelheid CO2 in de atmosfeer wordt jaarlijks 25% opgenomen door de oceanen en 25% door planten op land.
Seizoensdynamiek
In het voorjaar en in de zomer wordt veel CO2 vastgelegd door planten; in de winter worden dode planten- en dierenresten grotendeels afgebroken door bacteriën, waardoor er juist weer CO2 vrijkomt. Het resultaat is dat het gehalte in de atmosfeer een jaarcyclus doormaakt: 's zomers laag, 's winters hoog.
Europese estuaria dragen bij aan de versterking van het broeikaseffect. Dit blijkt uit een meer dan tien jaar oude overzichtsstudie. In estuaria wordt gemiddeld genomen meer CO2 geproduceerd dan er wordt opgenomen. Dankzij algengroei in het voorjaar wordt er weliswaar tijdelijk CO2 onttrokken aan de atmosfeer, maar afbraakprocessen van organische stoffen bepalen het jaarbeeld. Veel van dit organisch materiaal is afkomstig van menselijk afval, wat via rivieren naar zee wordt gevoerd.
Opname
De Waddenzee is niet meegenomen in de Europese overzichtstudie. Het is nog onduidelijk in hoeverre de Waddenzee netto bijdraagt aan het broeikaseffect omdat er nog maar weinig data beschikbaar zijn van dit gebied. Een recente studie heeft wel aangetoond dat er in het voorjaar in de westelijke Waddenzee bijzonder veel CO2 aan de atmosfeer wordt onttrokken. De Waddenzee is rijk aan algen, die in het water en op de wadbodem leven. Tijdens de groei blijken deze algen bijna vijf keer meer CO2 op te nemen dan er in het voorjaar in het Schelde-estuarium wordt opgenomen.
versus afgifte ..
De Waddenzee laat zich niet direct vergelijken met andere gebieden. Weliswaar wordt ook hier de CO2-opname in het voorjaar gebalanceerd door CO2-afgifte in de rest van het jaar, maar mogelijk is de afgifte van CO2 in de Waddenzee niet zo sterk als in veel van de estuaria die zijn opgenomen in de Europese studie. De Waddenzee lijkt minder sterk vervuild en staat in relatief open verbinding met de Noordzee. Hierdoor vindt er meer uitwisseling plaats met schoner, helderder water. Samengenomen met de relatief hoge voorjaarsproductie plaatst dit de Waddenzee mogelijk niet in het rijtje van CO2-afgevende systemen maar van CO2-opnemende systemen.
Bron
M. Frankignoulle en collega's (1998) Science 282: 434-436.
H.J. Zemmelink en collega's (2009) Geophysical Research Letters 36, L19606.
C.D. Keeling en T.P. Whorf, T. P. (2005). cdiac.ornl.gov/trends/co2/sio-mlo.html.
Relatie met de Kennisagenda
Gerelateerde onderdelen van de kennisagenda van de Waddenacademie en de achterliggende position papers:
Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Integrale kennisagenda van de Waddenacademie.
(Natuur)behoud in een veranderende wereld (position paper Ecologie) (pdf 2,7 Mb)
Klimaatverandering en het Waddengebied (position paper Klimaat en Water) (pdf 7,3 Mb)
Lees meer in de thema's Ecologie en Klimaat op deze site.