Kanoetentrek is afhankelijk van hoe de wind waait
Door: Tim van Oijen
Datum: 29 april 2010
Kanoetstrandlopers die in het voorjaar van Afrika naar de Waddenzee trekken, kunnen letterlijk de wind mee of tegen hebben. Ze moeten hier tijdens de tocht hun planning op aanpassen. Wetenschappers toonden met een computermodel aan dat ongunstige weersomstandigheden de reisduur kunnen verdubbelen. Tellingen aan de Franse kust lieten zien dat er daar in jaren met tegenwind ook werkelijk grote aantallen kanoeten een tussenstop maken.
Vele trekvogels ondernemen jaarlijks de lange reis van het hoge noorden naar het verre zuiden en vice versa. Om deze pittige tocht van duizenden kilometers succesvol af te leggen, moeten de dieren goed doorvoed starten en op de juiste momenten in een voedselrijk gebied stoppen om bij te tanken. Verder moeten ze en route slim omgaan met variërende windsnelheden en windrichtingen die hun planning in de war kunnen sturen.
Van de trekvogels die jaarlijks een periode in de Waddenzee verblijven, is de trekroute van de kanoetstrandlopers (Afb. 1 en 2) het best onderzocht. Deze overwinteren bij de Banc d'Arguin in Mauritanië in West-Afrika en reizen in het voorjaar via de Waddenzee door naar Siberië. Wetenschappers van Nederlandse en Franse instituten lieten aan de hand van een computermodel en jarenlang volgehouden tellingen zien dat weersinvloeden grote consequenties voor de kanoeten hadden.
Tussenstop in Frankrijk
De vogelvorsers bestudeerden de etappe Banc d'Arguin-Waddenzee. Met behulp van het computermodel werd voor weerscondities uit de afgelopen decennia berekend hoeveel energie de reis zou kosten en hoe lang hij zou duren. Het model voorspelde aanzienlijke hogere inspanningen voor de kanoeten in jaren met een harde wind uit een ongunstige windrichting. De berekende reisduur varieerde van twee tot acht dagen. In jaren waarin de berekende reistijd lang was, bleken veel kanoeten - tot wel vijftigduizend individuen - een tussenstop langs de Franse Atlantische kust te maken. De meeste van deze vogels waren aan de magere kant, een teken dat ze inderdaad al veel energie hadden opgesoupeerd. Overigens kan de wind ook een enorme steun in de rug zijn. Bij de kortste reisduur was de berekende groundspeed van de kanoeten 115 km per uur!
Toepasbaar op vistrek
Waarschijnlijk bestaan er tijdelijke toevluchtsoorden voor de meeste migrerende diersoorten, dus niet alleen voor vogels maar bijvoorbeeld ook voor bepaalde vissoorten en schildpadden. Veranderingen in de sterkte en de richting van waterstromingen kunnen de reis van deze dieren aanzienlijk vergemakkelijken of bemoeilijken. Met de door de wetenschappers gekozen modelbenadering kan ook hun reisplanning nader worden onderzocht.
Bron
Shamoun-Baranes, J., Leyrer, J., Van Loon, E., Bocher, P., Robin, F., Meunier, F. en T. Piersma (2010). Stochastic atmospheric assistence and the use of emergency staging sites by migrants. Proceedings of the Royal Society of London. B ? Biology 277, p. 1505-1511.
Relatie met de kennisagenda van de Waddenacademie
Gerelateerde onderdelen van de kennisagenda van de Waddenacademie en de achterliggende position papers:
Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Integrale kennisagenda van de Waddenacademie: p. 44
(Natuur)behoud in een veranderende wereld (position paper Ecologie): p. p.17 t/m 23 (pdf 2,7 Mb).
Lees meer in het thema Ecologie op deze site.