Spring naar hoofd-inhoud Skip to page footer

Pirates of the Wadden

Door: Tim van Oijen
Datum: 19 februari 2010

De Waddenregio heeft een rijke cultuurhistorie met schitterende vertellingen die uit overlevering bekend zijn. Onlangs werden bewoners van de Duitse Waddenkust in een enquête naar hun regionale historische helden gevraagd. In Ostfriesland werd één naam met afstand het meest genoemd: Klaus Störtebeker. De vermoedelijke schedel van deze 14e eeuwse piraat werd in januari uit een museum in Hamburg gestolen.

De provincies die grenzen aan de Wadden hebben elk hun eigen cultuur. Maar is er zoiets als een identiteit van de Waddenkust? Om erachter te komen of dat voor de Duitse waddenregio het geval is, zijn in een Duits onderzoek ruim 800 kustbewoners geënquêteerd. De vragen gingen over zeer aardse zaken zoals typerende gerechten (Vis! Mosselen! Groene kool! Mehlbüddel! Labskaus!) maar ook over sagen die met de regio verbonden zijn. Daarbij kwam een groot aantal verschillende verhalen naar boven met als meest genoemde de vertelling over Klaus Störtebeker.

Klaus Störtebeker

Klaus Störtebeker was een piraat die met zijn aanhang, de Likedelers, de Duitse kust onveilig maakte. Veel Hollandse koopvaardijschepen werden in de 14e eeuw door hem belaagd en beroofd. Verder vocht hij in de Oostzee tegen de Denen en hielp de Duitsers bij de bevoorrading van Stockholm. Eind 14e eeuw werd Marienhafe in Ostfriesland zijn uitvalsbasis en streed Störtebeker met de Frieslanden tegen de Hollanders. De Hollandse steden besloten om samen met de Hanze de piraterij aan te pakken. Störtebeker is uiteindelijk tijdens een zeegevecht bij Helgoland in 1400 of in 1401 verslagen en samen met tientallen andere Likedelers gevangen genomen en onthoofd.

Volgens de overlevering sloot Störtebeker voor zijn terechtstelling een deal met de rechters: de medegevangenen die hij na zijn onthoofding nog voorbij zou weten te lopen, zouden worden vrijgelaten. Dit verzoek werd gehonoreerd. Kort daarna werd door de beul Klaus' kop van zijn romp gescheiden. De romp begon, al bloed gutsend, te lopen en presteerde het om elf man voorbij te gaan! Toen vond de beul het wel welletjes en liet het lichaam struikelen. Helaas voor de piraten hielden de rechters hun woord niet. De koppen vlogen in het rond en geen enkele piraat heeft het naverteld. De vermoedelijke schedel van Störtebeker stond tot voor kort tentoongesteld in het Hamburgmuseum maar is in januari gestolen. Van de daders ontbreekt op dit moment nog elk spoor.

De identiteit van de Waddenkust

De Duitse onderzoekers concluderen dat het te ver voert om van een identiteit van de Waddenkust te spreken. Er zijn duidelijke subregio's met hun eigen cultureel erfgoed. Zo werd bijvoorbeeld Klaus Störtebeker veel in Ostfriesland genoemd, maar in Schleswig-Holstein amper. Historische figuren zijn dus wel op regionaal niveau een bindende factor voor kustbewoners maar kunnen onmogelijk symbool staan voor de hele Duitse Waddenkust. De kit voor de Waddenkust, zo concluderen de wetenschappers, is de natuur: de kust, de zee, het wad en het water. En de grote waardering daarvoor die de bewoners delen.

Bronnen

Ratter, B., Lange, M. & C. Sobiech (2009): Heimat, Umwelt und Risiko an der deutschen Nordseeküste - Die Küstenregion aus Sicht der Bevölkerung. GKSS 2009/10, Geesthacht.

http://www.gkss.de/public_relations/press_releases/008986/index_0008986.html.en?chunk=1
www.hamburgmuseum.de

http://de.wikipedia.org/wiki/Klaus_Störtebeker

Relatie met de kennisagenda

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Integrale kennisagenda van de Waddenacademie: p.55 en 56.

Lees meer in het thema Cultuurhistorie op deze site.

Oops, an error occurred! Code: 202411110559092067e20e