Meestijgen of verzuipen

Door: Tim van Oijen
Datum: 4 maart 2011

In dynamisch kustbeheer wordt gebruikt gemaakt van het natuurlijke vermogen van kwelders om aan te groeien. Elk getij blijven namelijk na het overspoelen van de kwelders sedimentdeeltjes achter tussen de kwelderplantjes. Zo stijgen ze langzaam mee. Uit de langlopende meetserie aan een kweldergebied bij Esbjerg in Denemarken blijkt dat vooral bij wat grotere kreken veel sediment wordt afgezet. Of het kwelders lukt om mee te groeien met de stijging van de zeespiegel is nog maar de vraag.

De Waddenzee is ontstaan door zeespiegelstijging. Door de aanvoer van sediment ontstonden duizenden jaren geleden de Waddeneilanden, en tussen de eilanden en het vasteland de schitterende wadplaten. Aan het vasteland en op de eilanden vormden zich de kwelders met hun unieke zouttolerante planten zoals zeekraal (zie WadWeten 26-02-2010). Voor veel vogels zijn deze gebieden een belangrijk broedgebied (zie WadWeten 11-02-2011) . Er wordt veel onderzoek gedaan naar de aangroei van de kwelders. Een van de eerste onderzoeken werd in het uiterst noordelijke puntje van het waddengebied gedaan.

Kwelders kleuren

In een kweldergebied op het schiereiland Skallingen, nabij de Deense havenplaats Esbjerg, worden  sinds de jaren dertig van de vorige eeuw metingen verricht aan de kwelderaanwas. Nielsen, een pionier op dit onderzoeksterrein, markeerde een deel van de bodem met kleurstof. Vervolgens kon hij zien hoeveel slibdeeltjes er in de loop der jaren op verschillende plekken boven deze gekleurde laag werden afgezet. Bij later onderzoek werd de onderliggende zandbodem als referentielaag gebruikt. Tezamen vormen deze metingen een unieke dataset die de groei van het kweldergebied over de afgelopen decennia beschrijft. Uit de gegevens blijkt dat in de buurt van de overgang naar zee de sedimentatiesnelheid hoog is. Ook langs de grotere kreken worden veel slibdeeltjes afgezet.

Om het gedrag van de kwelder op Skallingen bij een stijgend zeeniveau in te kunnen schatten, is door Deense wetenschappers recentelijk een eenvoudig model gemaakt. Een zeer voorzichtige conclusie uit de berekeningen is dat bij de huidige snelheid van de zeespiegelstijging in het gebied (zo'n 3-5mm per jaar) het nog maar de vraag is of de kwelders mee kunnen blijven groeien. Ze zouden ook kunnen 'verzuipen'. Maar eigenlijk is het gebruikte model veel te simpel voor een dergelijke conclusie. Voor een goede voorspelling zou een model een beschrijving van de achterliggende processen moeten geven, zoals: de diffusie van de slibdeeltjes, de advectie (meevoeren door het water) van de deeltjes, de compactie (het inklinken van de bodem), de manier waarop bepaalde soorten vegetatie slibdeeltjes invangen en vasthouden, de invloed van stroming en vegetatie op de vorming en verschuiving van kreken. Kortom, er is voor de wetenschap nog veel werk te doen om tot een goede inschatting te komen.

Dynamisch kustbeheer

Het gedrag van de kwelders is een hot item, omdat de natuurlijke aangroei van de kwelders bij zeespiegelstijging een rol zou kunnen spelen in de kustverdediging. Bij dit 'dynamisch kustbeheer' kunnen natuurherstel en kustveiligheid hand in hand gaan. In de Nederlandse Waddenzee wordt bij plannen voor de vernieuwing van de Afsluitdijk de aanleg van kwelders aan de voet van de dijk voorgesteld. Dit geeft tegelijkertijd extra bescherming van de dijk tegen golfslag.

Bron

Bartholdy, A.T., J. Bartholdy en A. Kroon (2010). Salt marsh stability and patterns of sedimentation across a backbarrier platform. Marine Geology 278, p.31-42.

Relatie met de Kennisagenda

Gerelateerde onderdelen van de kennisagenda van de Waddenacademie en de achterliggende position papers:

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Integrale kennisagenda van de Waddenacademie.

(Natuur)behoud in een veranderende wereld (position paper Ecologie) (pdf 2,7 Mb)
Klimaatverandering en het Waddengebied (position paper Klimaat en Water) (pdf 7,3 Mb)

Lees meer in de thema's Ecologie en Klimaat op deze site.

Oops, an error occurred! Code: 20240908030151b3d419b1