OH TVTAS

 ’t Is een geheugensteuntje om de volgorde van de Waddeneilanden te onthouden: TVTAS. Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. In de vroege Middeleeuwen waren er in de huidige kop van Noord-Holland nog twee eilanden die deel van de eilandenreeks uitmaakten: ’t Oogh en Huisduinen. Het achterliggende land zag er toen heel anders uit. Waar nu polders zijn, lagen kwelders, wadplaten en een paar kleine eilandjes.

Het Nederlandse kustgebied heeft een boeiende ontstaansgeschiedenis. Zo’n zesduizend jaar geleden vormden zich strandwallen (zie ook WadWeten: De vingerafdruk van de voorlaatste ijstijd). Deze strandwallen werden op diverse plaatsen onderbroken door geulenstelsels, maar niet gelijktijdig. Het Eierlandse Gat tussen Texel en Vlieland was er al aan het begin van onze jaartelling. Het Marsdiep ontstond pas veel later. Het huidige Texel bleef nog eeuwenlang een geheel met de vastelandskust. In een hoofdstuk van het recentelijk verschenen boek Duinen en mensen - Noordkop en Zwanenwater staat beschreven hoe dit deel van de kust zich onder invloed van weer, wind en mens verder ontwikkelde.

De terugwinning van de Noordkop begon in de loop van de zestiende eeuw. In 1597 werd de Polder Zijpe definitief bedijkt, en werd Callantsoog door de Zijperzeedijk definitief met het vasteland verbonden. In 1610 werd de Zanddijk of Van Oldenbarneveltsdijk tussen Callantsoog en Huisduinen aangelegd en ontstond hierachter een kweldergebied genaamd het ‘Buytenveld’, later het Koegras. De eerder genoemde kleine eilandjes, met namen als de Garst, de Schooten en Queldering, bleven nog lange tijd bestaan. De Garst ligt net ten zuiden van het huidige Den Helder en is nog als een verhoging in het landschap te herkennen. De eilandjes en de randen van het kweldergebied werden bewoond. Dat het leven hier niet zonder risico was, blijkt wel uit het volgende verkorte citaat uit een brief van een der heren van Callantsoog over een overstroming in 1741: