Het drukke scheepvaartverkeer en de vele olieplatforms op de Noordzee brengen risico’s met zich mee voor het waddengebied. Er is echter maar weinig onderzoek gedaan naar de schade die olie en andere verontreinigingen op de wadplaten kunnen aanrichten. Uit recent onderzoek blijkt dat sommige micro-organismen op de bodem zichzelf bij een olieramp nog aardig kunnen redden. Ze ruimen de olie zelfs op.

Er varen dagelijks honderden schepen over de vaarroutes langs de Waddeneilanden. Deze schepen hebben voor hun energievoorziening grote hoeveelheden olie aan boord. Mocht zo’n schip in de problemen komen dan kan dit leiden tot een milieuramp, zoals in 1998 gebeurde bij het Italiaanse vrachtschip Pallas nabij het Duitse Waddeneiland Amrum (zie WadWeten het prijskaartje van een olieramp). Er kwam zestig ton olie vrij wat leidde tot de sterfte van duizenden vogels, met name eidereenden.

Veel (vogel)leed kan worden voorkomen door een goed rampenplan met de inzet van effectieve schoonmaaktechnieken. Op open zee is olie goed op te vegen door schepen die met veegarmen zijn toegerust. Voor met name de zachte, modderige platen zijn echter geen goede technieken voorhanden. Hier wordt wel over nagedacht, maar het zal nog vele jaren duren voordat deze reinigingstechnieken zijn ontwikkeld en operationeel zijn. Het is daarom belangrijk om een inschatting te maken van wat er gebeurt als er toch olie op een modderige plaat terecht komt. Wetenschappers hebben bestudeerd hoe de micro-organismen reageren die op het wadoppervlak leven.

In een proefopstelling bootsten de onderzoekers een olieramp na. Dit deden ze in een grote bak die ze gevuld hadden met verse plakken zachte wadplaat die op het wad waren afgestoken. In de bak kon ook het getij worden nagebootst. Het afgestoken wad was afkomstig van een plek waar veel diatomeeën (kiezelwieren) groeiden. Deze eencellige algen vormen samen een plakkerige mat (biofilm) die het sediment bij elkaar houdt. Nadat de onderzoekers olie in de bak hadden gegooid, hielden ze nauwkeurig bij hoe de samenstelling van de bacteriën in de biofilm veranderde.

Na drie weken was de hoeveelheid koolwaterstoffen, waar olie uit bestaat, met bijna 80 procent afgenomen in de bovenste laag van het wad. Minstens 60 procent van de afname kwam door biologische afbraak door bacteriën. De meeste van de geanalyseerde bacteriesoorten veranderden nauwelijks in aantal na de toevoeging van de olie. Er was echter een tienvoudige toename van soorten cyanobacteriën (blauwalgen) die de bestanddelen van olie met behulp van zuurstof af kunnen breken. Deze soorten gingen dus zelfs extra goed groeien na de mini-olieramp.  Sommige ervan waren in staat tot afbraak van de polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAKs), andere konden alkanen juist goed verwerken. 

Hoewel uit dit onderzoek blijkt dat de zachte wadplaten zich mogelijk deels op eigen kracht kunnen herstellen na een olieramp, zegt dit onderzoek niets over hoeveel slachtoffers zo’n ramp zal eisen onder bodemdieren en vogels. Ook is nog niet zeker hoe lang het ecosysteem in de wadbodem verstoord zal blijven. Van eerdere olierampen hier en elders in de wereld kan hierover meer worden geleerd.