De zeealant, een nieuwe geneeskrachtige kwelderplant
Door: Hans Revier
Datum: 24 september 2015
Nu de zeealant (Inula crithmoides) deze zomer ook op de kwelders van Schiermonnikoog is aangetroffen, lijkt deze geelbloemige composiet zich definitief in het waddengebied te hebben gevestigd. Dankzij de klimaatverandering kan deze van oorsprong Zuid-Europese soort zich in noordelijke richting verspreiden. De geneeskrachtige werking van planten van het geslacht Inula was al bij de Romeinen bekend.
In 2006 vond men in Zeeland –op de strandvlakte Kwade Hoek op Goeree– het eerste volgroeide exemplaar van de zeealant. Snel daarna volgde waarnemingen op het vogeleiland Griend, de schorren nabij Texel en recentelijk op de kwelders van Schiermonnikoog. De zeealant is niet moeilijk te herkennen. Een volgroeide bloeiende plant heeft rechtopstaande stengels (15 tot 100 centimeter hoog), vlezige bladen en gele samengestelde bloemen. De plant is algemeen langs de Middellandse Zeekust, de Atlantische kusten van Spanje en Portugal, en de kusten van de Britse eilanden. De zeealant groeit op uiteenlopende plaatsen. Naast rotsen en kliffen komt hij voor op strandvlaktes, op hogere kwelders en de duinvoet. Op Schiermonnikoog vonden medewerkers van Natuurmonumenten de plant tussen strandkweek en kwelderzegge bij een van de eilander slenken.
Zeestromen
Naar alle waarschijnlijkheid is de zeealant met zeestromen vanuit Engeland in het waddengebied terecht gekomen. De dichtstbijzijnde populaties groeien in het estuarium van de Theems ten oosten van Londen. De zaden van de zeealant zijn te zwaar om over die afstand van enkele honderden kilometers door de wind getransporteerd te worden. Wel behouden ze in zeewater lange tijd hun kiemkracht en blijven goed drijven. Een andere niet uit te sluiten mogelijkheid is dat stukken wortelstok vanuit Engeland in de Waddenzee zijn aangespoeld. Door het warmer wordende klimaat is de verwachting dat de zeealant zich in het Nederlandse waddengebied weet te handhaven.
Gesuikerde wortels
Van de alanten, planten die behoren tot het geslacht Inula, is de geneekrachtige werking al sinds mensenheugenis bekend. Het gebruik als medicijn is zowel bekend uit de Chinese als uit de Grieks-Romeinse geneeskunst. Volgens de Romeinse historicus Plinius was keizer Augustus zo verzot op de alant dat hij opdracht gaf geen dag voorbij te laten gaan zonder de gesuikerde wortels van de plant te nuttigen. In de Middeleeuwen schreef men de wortels van de alant voor bij problemen met de spijsvertering of vastzittende hoest. Farmacologisch onderzoek naar de zeealant wees uit dat de etherische oliën uit de stengels van de plant sterke antioxidanten zijn met een mogelijk heilzame werking bij lever- en nieraandoeningen. In Zuid-Europa ziet men de zeealant dan ook als een kansrijke soort bij de ontwikkeling van ‘zoute landbouw’.
Bronnen:
Kers, B., Ketelaar, R., & van Zuijen, M. (2008). Twee vondsten van Zeealant (Inula crithmoides L.) in Nederland. Gorteria: tijdschrift voor de floristiek, de plantenoecologie en het vegetatie-onderzoek van Nederland, 33(3), 77-82.
Seca, A. M., Grigore, A., Pinto, D. C., & Silva, A. M. (2014). The genus Inula and their metabolites: From ethnopharmacological to medicinal uses. Journal of ethnopharmacology, 154(2), 286-310.
Flora van de Wadden: http://plantenrijk.blogspot.nl/2015/09/zeealant.html
Ventura, Y., Eshel, A., Pasternak, D., & Sagi, M. (2015). The development of halophyte-based agriculture: past and present. Annals of botany, 115(3), 529-540.