Door intensieve visserij, strenge winters en virusinfecties verdween de inheemse platte oester bijna helemaal uit onze kustwateren. Uit verschillend onderzoek blijkt echter dat het smakelijke schelpdier schoorvoetend terugkeert. Kunnen we het herstel een handje helpen?

De oesterliefhebber denkt soms met enige weemoed terug aan de Zeeuwse platte oester. De volle, romige, een beetje nootachtige smaak van dit in Zeeland gekweekte schelpdier werd alom geprezen. Maar door de zeer strenge winter van ’62-’63 en daarop volgende infectie met de oesterparasiet Bonamia ostreae stortte de kweek van platte oesters in. De oesterkwekers zochten alternatieven en importeerden in de jaren tachtig de wat rauwer smakende Japanse oester of creuze. Deze uitheemse oestersoort voelde zich ook snel thuis in onze kustwateren en vormt nu, vaak samen met mosselen, uitgebreide banken of riffen in de Waddenzee. Wilde platte oesterbanken waren toen al lang verdwenen. Alleen in de Grevelingen worden nog op kleine schaal platte oesters gekweekt.

Uit archeologisch onderzoek is bekend dat de platte oester sinds mensenheugenis gegeten wordt. Schelpresten werden gevonden bij opgravingen in terpen en de Romeinen importeerden het schelpdier in grote aantallen uit Engeland. In de Gouden Eeuw was deze oester een hoog gewaardeerde lekkernij, niet in de laatste plaats door de toegeschreven afrodisiacische eigenschappen. Door intensivering van de visserij in de 19e eeuw begonnen wilde oesterbanken te verdwijnen. Zo visten Engelse vissers tussen 1868 en 1873 alle Belgische oesterbanken weg. Ten noorden van de Waddeneilanden bevonden zich lange tijd uitgestrekte oesterriffen. Ruim 27.000 km2 in het gebied dat we nu nog kennen als de oestergronden. In 1889 wisten Nederlandse vissers daar tussen de 11 en 18 miljoen oesters op te vissen.

Eijerlandse gat

Het vinden van een platte oester in de zuidelijke delta of in de Waddenzee is heden ten dage bijzonder. Toch melden vissers en duikers de laatste jaren steeds vaker de vondst van een platte oester. In Zeeland heeft dat waarschijnlijk te maken met de nog aanwezige kweek in de Grevelingen. Het aantreffen van enkele exemplaren in het Eijerlandse gat, tussen Texel en Vlieland, was voor onderzoekers van het programma Rijke Waddenzee aanleiding om op deze locatie systematisch het voorkomen van de platte oester te inventariseren en de mogelijkheden voor herintroductie van deze soort te beschouwen. Op negen van de tien bezochte locaties met Japanse oesterbanken trof men in totaal 51 exemplaren van de platte oester aan. Het overgrote deel van de oesters kwam voor in gebieden met dode schelpresten, voornamelijk kokkels, en hadden zich gevestigd op schelpen van verschillende soorten (dode) schelpdieren.