Spring naar hoofd-inhoud Skip to page footer

Roofvogels op Ameland

Door: Cora de Leeuw
Datum: 22 februari 2018

Al dertig jaar lang worden jaarlijks de broedgegevens van roofvogels en uilen op Ameland verzameld. Twee inventarisatiemedewerkers werken hierbij samen met medewerkers van Staatsbosbeheer, It Fryske Gea en de Werkgroep Kerkuilen Friesland. Uit de lange telreeksen blijkt dat het broedsucces van de voorkomende soorten heel verschillend is. Dat heeft alles te maken met de beschikbaarheid van voldoende voedsel en de vegetatie op het eiland. Soorten van het open duingebied zijn achteruitgegaan of verdwenen, soorten van het bosgebied zijn gekomen.

Om het broedsucces goed te kunnen volgen worden jaarlijks op het hele eiland nesten gezocht en gecontroleerd. De eventueel voorkomende eieren worden geteld, het uitkomen en uitgroeien van de jongen wordt gevolgd en zo veel mogelijk jongen worden geringd, gewogen en gemeten. Jongen van de Blauwe kiekendief werden geringd met kleurringen. Het doorgeven van waarnemingen van deze kleurringen kan bijdragen aan meer kennis over het voorkomen en gedrag van deze soort. Hieronder wordt van een zestal soorten het verloop van het broedsucces weergegeven.

Bruine kiekendief

De Bruine kiekendief is een veel voorkomende roofvogel op Ameland. Al gedurende lange tijd handhaaft hij zich vooral in het duingebied, maar foerageert ook in de polders. Het broedsucces is hoog, gemiddeld 87%, maar varieert wel tussen jaren. Dat ligt vooral aan het voorkomen van het konijn, het belangrijkste voedsel van de Bruine kiekendief. Zowel levende als dode konijnen worden gegeten. De konijnenstand is echter nogal grillig, doordat er regelmatig een virusepidemie uitbreekt. Hierdoor zakt de konijnenstand enorm in. Daarnaast eet de Bruine kiekendief ook muizen en watervogels. In 2017 was de legselgrootte gemiddeld 4,4 ei. Het aantal jongen ten tijde van het ringen (tenminste drie weken oud) was 3,5 jong per nest, wat duidt op een goede voedselsituatie.

Blauwe kiekendief

In de jaren negentig was dit nog een veel geziene soort in het duingebied van Ameland en op veel andere plaatsen in Noord-Nederland. Daarna zijn de aantallen drastisch gedaald. Sinds 2009 broeden er nog slechts enkele paren van de Blauwe kiekendief in Oost-Groningen en Noord-Duitsland. Op Ameland worden nog wel eens vliegende Blauwe kiekendieven gezien, vooral in de wintermaanden. De Blauwe kiekendief eet vooral kleine zoogdieren (met name veldmuizen), maar ook volwassen zangvogels en jonge vogels van allerlei soorten van het open land. Onderzoek van SOVON en Vogelbescherming Nederland wees uit dat de achteruitgang van de Blauwe kiekendief met name komt door het intensieve gebruik van landbouwgebieden en door begrazing in de duinen, waardoor minder muizen kunnen overleven.

Buizerd en Havik

De Buizerd komt sinds 1993 op Ameland voor in steeds grotere aantallen. Het is een echte opportunist. Hij broedt in de bossen, maar ook in het struweel van de duinen. Zijn voedsel is alles wat groter is dan een vlieg, vooral konijnen, kleine zoogdieren (muizen, Bruine rat) en vogels, zowel levend als dood. Door een inzinking van de konijnenstand in 2016 is het aantal broedparen in 2017 echter flink minder. Dat geldt ook voor de Havik, een toppredator. Deze broedde op Ameland sinds 2003 in stijgende lijn tot 11 broedparen in 2013. Daarna schommelden de aantallen wat, maar zakten terug tot 6 paar in 2017. Ook werden er dode haviken gevonden. Dit lijkt met de voedselsituatie te maken te hebben.  


Boomvalk en Sperwer

De Boomvalk heeft van 1997 tot 2013 in geringe aantallen op Ameland gebroed. Sindsdien is deze soort niet meer waargenomen. Het is onduidelijk wat daarvan de oorzaak is. Voedselgebrek, nestgebrek (oude nesten) of predatie door Havik en Buizerd kunnen een oorzaak zijn, maar onderzoek zou dit moeten uitwijzen. Ook de Sperwer broedt niet meer op Ameland. In 2016 werden de laatste broedparen aangetroffen op nestlocaties in vrij obscure bosjes vlakbij bebouwing. Mogelijk om daarmee Haviken te ontwijken.


Meer informatie

In het inventarisatierapport worden ook de broedgegevens van de Torenvalk, Velduil, Ransuil en Kerkuil beschreven. Wie belangstelling heeft kan een exemplaar van het rapport Roofvogelinventarisatie Ameland. Broedparen roofvogels 1987-2017 downloaden.

Bronnen

Krol, J. & J.F. de Jong, 2018. Roofvogelinventarisatie Ameland. Broedparen roofvogels 1987-2017 (pdf 2,6 Mb).
de Boer, P., L. Dijksen & O. Klaassen, 2011. Blauwe Kiekendieven op de Waddeneilanden in 2010. SOVON-onderzoeksrapport 2010/15. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen.