Begrazing maakt kwelders van Langeness kwetsbaar

Kweldergebieden worden over de hele wereld bedreigd door zeespiegelstijging. Gelukkig zijn ze tot op zekere hoogte in staat om mee te stijgen. Hun vegetatie vangt namelijk zand en slib in waardoor ze ophogen. Maar gebeurt dat nog als er vee op graast? Op het Duitse Waddeneiland Langeness is er reden tot zorg.

Langeness bestaat voor een groot deel uit kwelder. Het behoort tot de Halligen, een eilandengroep in het waddengebied van de Duitse deelstaat Sleeswijk-Holstein. De Halligen zijn restanten van het vasteland die zijn overgebleven na hevige stormvloeden in het verleden. Kenmerkend is dat ze bij hoogwater voor een flink deel onderlopen.

Op Langeness worden de kwelders omzoomd door een zomerdijk waardoor ze alleen bij stormen en extreme waterstanden overstromen. De kwelders zijn zo geschikt gemaakt voor het houden van vee maar weinig natuurlijk meer.

Biologen vergeleken de opslibbing van meerdere beweide en onbeweide stukken kwelder van elk een paar voetbalvelden groot met elkaar. Op de beweide stukken graast in de zomermaanden vee. Ze zijn voornamelijk begroeid met rood zwenkgras. Op de onbeweide stukken domineert de grassoort zeekweek de vegetatie volledig.

De onderzoekers volgden de opslibbing een half jaar, van herfst tot voorjaar. In die tijd overstroomden de kwelders vijf keer. Bij hoogwater kwamen de kwelders daarbij 0,9 tot 1,6 meter onder water te staan.

Aan het eind van de observatieperiode bleken onbeweide kweldergebieden die dicht achter de zomerdijk lagen wel een centimeter te zijn opgeslibd. Het verschil in sedimentatie met de begraasde delen was enorm. Het laagje slib was daar maar een paar millimeter dik.

De hoogstwaarschijnlijke verklaring voor dit verschil is dat kort afgegraasd gras minder slib vasthoudt dan de lange zeekweeksprieten. Het water dat bij overstromingen boven de kwelder stond, was minder troebel op de onbegraasde kwelders. Ook dit verklaren de onderzoekers met een hoge invang van slib door de zeekweek.

Op termijn leidt beweiding er op Langeness toe dat er weinig ophoging is en de kwelders steeds lager liggen ten opzichte van de almaar stijgende zeespiegel. Dat veroorzaakt volgens de onderzoekers waarschijnlijk een flinke impact van frequentere overstromingen met hogere relatieve waterstanden. Ze dringen er daarom op aan om een reductie van beweiding op te nemen in het beheer van de kwelders van Langeness.