Toename hittegolven zet iconische soort in Waddenzee onder druk

De wadpier is een iconische soort voor de Waddenzee. Hij komt ook voor in Zuid-Europa, tot en met de zuidkust van Spanje. Maar voor hoe lang nog? Wetenschappers voorspellen dat klimaatverandering het dier deze eeuw naar het noorden zal verdrijven. In de Waddenzee kan hij het ook zwaar krijgen.

De onderzoekers maakten een computermodel om, op basis van klimaatvoorspellingen, de toekomstige bodemtemperaturen op waddengebieden door heel Europa voor de komende eeuw uit te rekenen. De vertaalslag naar sterfte onder de aanwezige wadpieren werd gebaseerd op veldgegevens over sterfte tijdens recente hittegolven. De onderzoekers keken niet alleen vooruit maar ook terug in de tijd. Dat deden ze op basis van historische gegevens over de watertemperatuur.  

 Voor de Waddenzee voorspellen de biologen dat de wadpier het tegen het eind van deze eeuw moeilijk kan krijgen. Op andere plekken, zoals de Middellandse Zee, zal het gebied helemaal ongeschikt worden voor de wadpier. Sterker nog, de onderzoekers stellen dat gerapporteerde waarnemingen van wadpieren in die zee van na 1860 niet kunnen kloppen.

De enige uitzondering zijn waarnemingen gedaan in de Golf van Lion in het noordwesten van de Middellandse Zee. Daar blijft de watertemperatuur in augustus lager. Tegen het eind van deze eeuw is het echt over en uit voor de wadpier in de Middellandse Zee. Dan zal, volgens de voorspellingen, de soort alleen nog te vinden zijn in de koelere wateren langs de Franse en Spaanse Atlantische kust en langs noordelijkere kusten.

Het verdwijnen van wadpieren kan volgens de biologen het hele ecosysteem veranderen. De wadpier vervult daar een cruciale rol in. Hij leeft in een J-vormige gang, van waaruit hij slib en zand met voedseldeeltjes opeet. Bij de uitgang poept hij het sediment weer uit. Daardoor ontstaan de voor het wad zo karakteristieke pierenhopen.

 De activiteit van de pieren brengt het water in de wadbodem in beweging. Die wordt daardoor zuurstofrijker en er komen extra voedingsstoffen vrij. Zo wordt het wad geschikter voor andere diertjes. Daarnaast is de wadpier een voedselbron voor vissen en wadvogels. De impact van het verdwijnen van de worm zou volgens de onderzoekers alleen kunnen meevallen als een andere soort (die wel goed gedijt bij hogere temperaturen) zijn rol overneemt. Volgens de onderzoekers zou de slib-burchtenkreeft (Latijnse naam: Callianassa subterranea ) zo’n soort kunnen zijn.

De wetenschappers benadrukken dat met name voor het inschatten van de gevolgen voor de wadpier in de Waddenzee extra onderzoek nodig is. De huidige studie richtte zich op sterfte, maar hoge temperaturen hebben ook andere effecten, zoals afname van het aantal nakomelingen en vertraagde groei. En ook die kunnen al flinke gevolgen hebben voor de pier en daarmee het hele waddenecosysteem.