Even ten noorden van Schiermonnikoog ligt een bijzonder gebied in de Noordzee. De zeebodem ligt er bezaaid met grind en grote stenen, ooit achtergelaten door gletsjers. Hard substraat in de overwegend zandige Noordzee trekt allerlei bijzondere dieren aan. Maar uit nader onderzoek blijkt dat vooral de uitgestrekte velden kokerwormen zorg dragen voor een hoge biodiversiteit.

Het gebied de Borkumse Stenen ligt in de Noordzee op de grens van Nederland en Duitsland ten noorden van Schiermonnikoog en Borkum.  Al in de 18^e eeuw is dit deel van de Noordzee beschreven omdat vissers daar vaak stenen in hun netten kregen. De stenen en het grind zijn afkomstig van de eindmorenen van gletsjers uit de Saalien ijstijd (200.000 tot 130.000 jaar geleden). De sterke stroming heeft de stenen kaal gespoeld. De gemiddelde waterdiepte van het gebied ligt tussen de 10 en 40 meter. Het Nederlandse deel heeft een oppervlakte van 600 km². In Duitsland is het Borkum Riffgrund aangewezen als Natura 2000-gebied. Naar aanleiding van de discussie in Nederland over de aanwijzing van beschermde gebieden op de Noordzee zijn de natuurwaarden van het Nederlandse deel geïnventariseerd.

In 2009 is met behulp van sonartechnieken de bodem in kaart gebracht. Toen stelde men vast dat het gebied waarschijnlijk grotendeels bestaat uit hard substraat. Maar zonder bodemmonsters of video-opnames konden de sedimenttypen niet met zekerheid worden vastgesteld. In 2013 volgde nader onderzoek om ook de soortenrijkdom vast te stellen. Dit vond plaats met behulp van een boxcorer (een bodemhapper), video-opnames en bemonsteringen door duikers. Hieruit bleek dat gebieden die door de sonar aangezien werden als grind in werkelijkheid bestonden uit uitgestrekte dichte velden met de schelpkokerworm (Lanice conchilega). Deze worm, die zijn kokers bekleedt met schelpresten en zand, vormt een hoogpolig tapijt en soms grotere bulten die door de sonar als stenen werden geclassificeerd. De geschatte oppervlakte van de kokerwormenvelden met een dichtheid van meer dan 1500 individuen per vierkante meter bedraagt 74 km^2. Het gebied met stenen en grind is veel kleiner dan eerst werd aangenomen, 9,8 km² en bevindt zich dicht bij de grens met Duitsland.

Zoals verwacht bleken de stenen en het grind dicht begroeid te zijn met typische hard-substraat-soorten als zeeanjelieren, sponzen, hydroïdpoliepen, dodemansduim en grijze korstzakpijp. Tussen deze uitbundige begroeide stenen komen de slakdolf (een vissoort die zich met een zuignap kan vasthouden aan stenen), Noordzeekrabben, hooiwagenkrabben, zeenaaktslakken en ringsprietgarnalen voor. In totaal is het voorkomen van 193 verschillende taxa (soorten en soortgroepen) in het gebied vastgesteld. Wormen (54) en geleedpotigen (53) waren de meest voorkomende groepen, gevolgd door schelpdieren (28), neteldieren (23), gewervelden (14) en stekelhuidigen (8). Ook de kokerwormenvelden bleken een hoge biodiversiteit te bezitten, met de ook voor hard substraat kenmerkende soorten. Daarnaast was het voorkomen van grote aantallen van de kleine slangster (Ophiura albida) opvallend. Ook vond men een aantal exemplaren van het zeldzame gravende kreeftje (Pestarella tyrrhena).  

Uit de vergelijking van de verscheidenheid aan soorten van de verschillende habitattypes trekken de onderzoekers de conclusie dat de kokerwormenvelden een overgangsgebied vormen tussen het harde substraat van de stenen en het grind en het meer zandige deel van de Noordzee. Ook kunnen ze dienen als verbindingsweg tussen verschillende stenige habitats. Via de ‘harde’ kokerwormenvelden kunnen soorten zich van het ene naar het andere gebied verplaatsen. De kokerwormen fungeren dus als biobouwers en vormen samen, net als koraal, een soort rif. Dergelijke ‘biogenic reefs’ kennen via de Europese habitatrichtlijn een beschermde status. Een beschermde status van het Nederlandse deel van de Borkumse Stenen staat nog ter discussie.