Proefschriften

Auteur: Ruben Fijn
Datum: 10 oktober 2024
Universiteit: Universiteit van Amsterdam

Ruben Fijn bestudeerde de bewegingsecologie van Grote Sterns Thalasseus sandvicensis in relatie tot haar omgeving en de mogelijke gevolgen van de interactie met menselijke ontwikkelingen op zee. Lees meer.

Auteur: Guido Leurs
Datum: 4 juni 2024
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Waddengebieden wereldwijd belangrijker voor haaien en roggen dan gedacht

Waddengebieden wereldwijd zijn belangrijker voor haaien en roggen dan we voorheen dachten, maar deze soorten worden ernstig bedreigd in deze belangrijke kustecosystemen. Guido Leurs concludeert uit zijn onderzoek dat haaien en roggen een onderdeel zouden moeten zijn in het beheer van grote waddengebieden wereldwijd. Lees meer.

Auteur: Carlijn Lammers
Datum: 2 april 2024
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Negatieve effecten embryonale duinvorming op vestiging helmgras 

Duinen komen wereldwijd voor langs zandige kusten waar ze essentiële diensten verlenen zoals overstromingsbescherming, drinkwatervoorziening en recreatie. In haar proefschrift verdiepte Carlijn Lammers zich in de dynamiek van duinvorming en -ontwikkeling, waarbij zij zich richtte op de interacties tussen biobouwende duingrassen, omgevingsfactoren en landschapsmorfologie. Lees meer.

Auteur: Dunia Rios Yunes
Datum: 1 maart 2024
Universiteit: Universiteit Utrecht

Stormen maken voedingsstoffen vrij uit wadbodems
Als stormen in de toekomst sterker worden door het veranderende klimaat, kan er tijdelijk meer stikstof vrijkomen uit de bodem van getijdegebieden in de Ooster- en Westerschelde. Dat blijkt uit promotieonderzoek van Dunia Rios-Yunes. Lees meer.

Auteur: Jildou Schotanus
Datum: 5 februari 2024
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Creatie van droogvallende mosselbanken op locaties met veel golfslag
Jildou Schotanus onderzocht kostenefficiënte methoden voor het herstel van mosselbanken op droogvallende, eroderende slikken in de Oosterschelde. Het overkoepelende doel van het project was het creëren van nieuwe productieve locaties voor mosselkweek, het verhogen van de biodiversiteit en het verminderen van kusterosie. Lees meer.

Auteur: Emma Penning
Datum: 28 november 2023
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Vorspoedige groei Waddenzee-populatie drieteenstrandlopers dankzij garnalen
Emma Penning deed onderzoek naar de foerageer-ecologie van drieteenstrandlopers in de Waddenzee en concludeert: 'Al met al stellen we dat de recente "match" tussen de beschikbaarheid  en de aanwezigheid van garnalen waarschijnlijk verklaart waarom onze populatie drieteenstrandlopers de enige drieteenstrandloperpopulatie ter wereld is die toeneemt.' Lees meer

Auteur: Max Gräfnings
Datum: 23 mei 2023
Universiteit: Rijskuniversiteit Groningen

Zeegrassen vormen de basis van biodiverse ecosystemen in ondiepe kustzeeën over de hele wereld. Helaas zijn deze waardevolle ecosystemen de laatste eeuw sterk achteruitgegaan en bescherming van zeegrasvelden is dus urgent. Max Gräfnings ontwikkelde een succesvolle methode om velden van droogvallend groot zeegras (Zostera marina) in de Nederlandse Waddenzee te herstellen. Lees meer

Auteur: Selin Ersoy
Datum: 22 november 2022
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Ondernemend kuiken wordt later een ondernemende kanoet

Individuele kanoeten hebben eigen persoonlijkheidskenmerken die consistent zijn door de tijd en gedrag beïnvloeden in verschillende situaties. Deze persoonlijkheidskenmerken hebben ecologische en evolutionaire consequenties. Selin Ersoy onderzocht de variatie in exploratief gedrag van kanoeten, de herkomst van deze variatie en hoe deze variatie behouden blijft binnen populaties. Lees meer.

Auteur: Beatriz Marin Diaz
Datum: 28 juni 2022
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Beatriz Marin Diaz laat in haar proefschrift zien dat kwelders het effect van golven op dijken sterk verminderen, zelfs als de kweldervegetatie laag is. Daarnaast vormen kwelders een sterk en heel stabiel bodemoppervlak, dat bestand is tegen zeer hoge waterstroming (zoals je ziet tijdens een dijkdoorbraak), waardoor de gevolgen van een dijkdoorbraak afnemen. Lees meer.

Auteur: Rosyta Andriana
Datum: 29 oktober 2021
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Schelpenbanken doen primaire productie op het wad verhogen
Schelpenbanken in intergetijdegebieden hebben een positief effect op de ontwikkeling en productie van biofilms op de sliblaag en daarmee op de primaire productie op het wad, constateerde Rosyta Andriana in haar proefschrift. Lees meer.

Auteur: Lonneke IJsseldijk
Datum: 2 november 2021
Universiteit: Universiteit Utrecht

Voedselkwaliteit en gezondheid essentieel voor succesvolle voortplanting bruinvissen
De voortplanting van bruinvissen komt in de problemen wanneer er onvoldoende hoogwaardig voedsel – vette vis – te vinden is, of ze in slechte conditie zijn. Dit is één van de conclusies van het promotieonderzoek van Lonneke IJsseldijk. In haar proefschrift gaat ze in op de gevaren waar bruinvissen mee te maken hebben en het belang van internationale samenwerking voor de bescherming van deze dieren. Lees meer.

Auteur: Henk-Jan van der Kolk
Datum: 23 juni 2021
Universiteit: Radboud Universiteit Nijmegen

Henk-Jan van der Kolk onderzocht de directe effecten, lange-termijn effecten en populatie-effecten van verstoring op overwinterende scholeksters (Haematopus ostralegus) in  de  Waddenzee. Het proefschrift focust in het bijzonder op vliegtuigverstoring, omdat hierover nog  relatief weinig bekend is. Lees meer.

Auteur: Sarina Jung
Datum: 8 maart 2021
Universiteit: Universiteit Utrecht

Deze studie identificeert Sarina Jung de effecten van de invasies van de Japanse oester, de Amerikaanse zwaardschede en de gewone groenworm op de trofische interacties in het voedselweb van de wadplaten, zoals koolstofstromen en interacties tussen prooi en predator. Lees meer.

Auteur: Lise Klunder
Datum: 30 oktober 2020
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Lise Klunder onderzocht de toepassing van metabarcoding methodes om de mariene bentische biodiversiteit te analyseren en menselijke invloeden op het ecosysteem te kunnen meten van de kust tot diepe zee. Lees meer.

Auteur: Marin van Regteren
Datum: 9 oktober 2020
Universiteit: Wageningen University

Marin van Regteren onderzocht de ecologische en fysische processen die vestiging van pioniervegetatie aan de kwelderrand beïnvloeden. Om gezonde en veerkrachtige kwelders te stimuleren, zijn de juiste randvoorwaarden als beschikbaarheid van zaden en weinig sedimentdynamiek essentieel. Lees meer.

Auteur: Eva Kok
Datum: 4 september 2020
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Kanoeten (Calidris canutus) zijn migrerende steltlopers die het grootste deel van het jaar in intergetijdengebieden zoals de Waddenzee verblijven en in het voorjaar duizenden kilometers naar het noorden vliegen om te broeden op de Arctische toendra. Hoewel migreren en de daarmee gepaard gaande fysiologische aanpassingen, een complexe aangelegenheid is, zijn ervaren trekvogels heel consequent in bijvoorbeeld hun timing of het gebruik van rustplaatsen tijdens migratie. Eva Kok onderzocht hoe individuele kanoeten hun persoonlijke migratiestrategie ontwikkelen. Lees meer.

Auteur: Jennifer Welsh
Datum: 30 maart 2020
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

Welsh onderzocht bij het NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek belangrijke mechanismen die invloed hebben op de manier waarop niet-gastheerorganismen - organismen die niet geïnfecteerd kunnen worden, maar wel kunnen voorkomen dat parasieten een echte gastheer infecteren - op elkaar inwerken bij parasietoverdracht. Lees meer.

Auteur: Vincent Vuik
Datum: 27 maart 2019
Universiteit: Technische Universiteit Delft

Dit proefschrift onderzoekt de werking en betrouwbaarheid van natuurlijke oplossingen voor waterveiligheid. Begroeide voorlanden, zoals schorren, kwelders, rietvelden en mangrovebossen zorgen voor een aanzienlijk lagere golfaanval op de achterliggende dijk. Deze hoeft daarom minder hoog en minder sterk te zijn. Lees meer.

Auteur: Sil Nieuwhof
Datum: 19 april 2018
Universiteit: Universiteit Twente

Mosselen (Mytilus edulis) en Japanse oesters (Crassostrea gigas) zijn tweekleppige schelpdieren die voorkomen in droogvallende kustgebieden met een gematigd klimaat. Normaliter vestigen deze schelpdieren zich op hard
substraat zoals rotsen en dijkverstevigingen, maar bij gebrek hieraan kunnen ze ook banken vormen op zachte zandbodems. In dit proefschrift worden remote sensing technieken gebruikt om de schelpdierbedden te karteren. Lees meer.

Auteur: Andreas Waser
Datum: 13 april 2018
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

Vanwege het grote belang van mosselbanken voor biodiversiteit onderzocht Andreas Waser wat mogelijke bedreigingen van de mossel in de Waddenzee kunnen zijn. Hij keek hierbij naar de mosseleters, zoals scholekster, eidereend en strandkrab, en naar de opkomst van de uitheemse Japanse oester. Lees meer.

Auteur: Jeroen Onrust
Datum: 15 december 2017
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Weidevogel en boer zijn gebaat bij ruige stalmest
In agrarische graslanden spelen rode wormen een sleutelrol in de bodemvruchtbaarheid en in de voedselvoorziening van weidevogels. RUG-onderzoeker Jeroen Onrust onderzocht de wisselwerking tussen boeren, wormen en weidevogels. Lees meer.

Auteur: Marinka van Puijenbroek
Datum: 8 december 2017
Universiteit: Universiteit Wageningen

Kustduinen beschermen het achterland tegen hoogwater. Spontane vorming van nieuwe duinen kan de kustverdediging verder versterken tegen zeespiegelstijging. Dit proefschrift onderzocht de ecologische en geomorphologische factoren die duinontwikkeling beïnvloeden. Lees meer.

Auteur: Lies Leewis
Datum: 30 november 2017
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

Menselijke activiteiten beïnvloeden strandorganismen negatief, maar herstel is mogelijk
Directe gevolgen van zandsuppleties en het mechanische reinigen van stranden beïnvloeden strandorganismen negatief. Organismen blijken echter goed aangepast en kunnen redelijk snel herstellen van de menselijke verstoringen. Lies Leewis onderzocht het ecologisch functioneren van het strandecosysteem onder invloed van menselijke activiteiten. Lees meer.

Auteur: Anouk Goedknegt
Datum: 3 november 2017
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

Anouk Goedknegt onderzocht de effecten van de invasie van de Japanse oester in de Waddenzee op de inheemse schelpdieren, zoals kokkels, mosselen en nonnetjes. De Japanse oester is een voorbeeld van een exoot: soorten die niet van nature in een ecosysteem voorkomen, maar die daar door de mens terecht zijn gekomen. Lees meer.

Auteur: Thomas Oudman
Datum: 2 juni 2017
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Kanoeten gedragen zich in Afrika anders dan in de Waddenzee.
In zijn proefschrift over het gedrag van kanoeten, die overwinteren op de subtropische wadplaten van de Banc d’Arguin in Mauritanië en die hij vergelijkt met kanoeten in de Nederlandse Waddenzee, laat Oudman zien dat hun keuzes een functie zijn van hun omgeving; die veroorzaakt grote verschillen. Lees meer.

Auteur: J.B. Leite Gusmao Junior
Datum: 21 april 2017
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Invloed vervuiling Waddenzee op gravende garnalen en wormen, zeegras en microalgen en mossels
Joao Leite Gusmão Junior onderzocht hoe de ecologische functie van in het sediment levende dieren, zoals kokkels en wormen, wordt beïnvloed door milieuvervuiling, veranderingen in hun habitat en de vestiging van nieuwe soorten. Hij constateerde bijvoorbeeld dat zeegrassen het voorkomen van gravende garnalen en wormen begunstigen en dat rifvormende mossels de groei van microalgen bevorderen. Lees meer.

Auteur: Laura Soissons
Datum: 31 maart 2017
Universiteit: Radboud Universiteit Nijmegen

Veerkrachtig zeegras
Zeegrassen zijn bloeiende planten die wereldwijd uitgebreide velden vormen in kustgebieden. Het zijn productieve biobouwers: hun aanwezigheid kan de ontwikkeling van andere marine organismen bevorderen. Maar, zeegrasvelden staan onder druk door een toenemend aantal bedreigingen, waarvan de meeste door mensen komen. Om de kustecosystemen beter te kunnen beschermen, is het belangrijk hun veerkracht en de kans dat zeegrassen overleven bij verandering beter te begrijpen. Lees meer.

Door: Hélène de Paoli
Datum: 10 februari 2017
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Jeugdervaringen mosselen belangrijk voor herstel mosselbanken
Helene Paoli onderzocht de processen die het herstel van een belangrijke habitat in de Waddenzee - de natuurlijke mosselbanken op getijdeplaten - beperken en, meer in het algemeen, de onderliggende mechanismen voor hun voortbestaan. Lees meer.

Door: Jimmy de Fouw
Datum: 29 april 2016
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Klimaatverandering verstoort ecosysteem zeegrasvelden
Jim de Fouw toont in zijn proefschrift aan welke grote ecologische gevolgen klimaatverandering kan veroorzaken in zeegrasgebieden. Zeegrassen zijn zogenaamde ‘biobouwers’ en vormen de basis voor veel kustecosystemen. Het Waddengebied Banc d’Arguin is zo’n kustgebied. Lees meer.
 

Auteur: Yayu La Nafie
Datum: 8 maart 2016
Universiteit: Radboud Universiteit

Ook zeegras kan stress ervaren: bijvoorbeeld als er te weinig of juist te veel voedingsstoffen beschikbaar zijn of als er te weinig licht bij de bodem komt. Dat kan tot gevolg hebben dat zeegras breekt, en dat heeft weer consequenties voor onder meer de positieve eigenschappen van zeegras. Yayu Anugrah La Nafie laat met dit onderzoek zien dat zeegras verschillende strategieën heeft om met stressfactoren in het milieu om te gaan. Lees meer

Auteur: Pascalle Jacobs
Datum: 4 december 2015
Universiteit: Universiteit Wageningen

Om de natuurlijke mosselbanken in de Waddenzee beter te beschermen wordt de oogst van jonge mosselen vanaf banken vervangen door mosselzaadinvanginstallaties (MZI’s). MZI’s zijn touwen die, hangend in het water, mossellarven invangen en vergroten daarmee aantal jonge mosselen in de Waddenzee. Omdat mosselen grote hoeveelheden water filtreren en daarbij plankton verwijderen, heeft Pascalle Jacobs in haar proefschrift onderzocht wat de effecten zijn van mosselfiltratie op plankton. Lees meer.

Auteur: Monique de Jager
Datum: 13 november 2015
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Eco-evolutionaire feedback belangrijk voor vorming ruimtelijke structuren mosselbanken
Monique de Jager heeft interacties onderzocht tussen ecologische patroonvorming en evolutie van patroon-gerelateerde kenmerken, gebruikmakend van experimenten en computersimulaties. Hiervoor gebruikte zij mosselbanken als belangrijkste modelsysteem, waar mossels aggregeren in labyrintachtige patronen. Lees meer.

Auteur: Kelly Elschot
Datum: 18 september 2015
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Aanstampen kwelders door vee gunstig voor CO2-opslag in de bodem
Hazen, ganzen, vee, op de Europese kwelders loopt van alles te grazen. Kelly Elschot onderzocht de effecten van kleine en grote grazers op de (diversiteit van) kwelderplanten en belangrijke kwelderprocessen, zoals sedimentinvang en koolstofopslag, die beide gewenst zijn vanwege de klimaatsverandering. Lees meer.

Auteur: Allert Bijleveld
Datum: 19 juni 2015
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Voedseldichtheid op het wad geen goede voorspeller voor verspreiding kanoet
Het leek altijd zo logisch: dat dieren zich concentreren op plekken waar voor hen veel voedsel te vinden is. Toch ligt het niet zo simpel, ontdekte Allert Bijleveld. Eigenlijk ook weer niet zo verwonderlijk, als je weet dat er grote individuele verschillen zijn in het voedselzoekgedrag van bijvoorbeeld de kanoet (Calidris canutus), zoals Bijleveld aantoonde. Lees meer.

Auteur: Jasper Donker
Datum: 20 mei 2015
Universiteit: Universiteit Utrecht

Mosselbanken kunnen maar op een beperkt aantal plekken in Nederland vestigen en overleven. Dat is afhankelijk van de blootstelling aan golven. Promovendus Jasper Donker onderzocht hoe dat zit de Nederlandse Waddenzee. Lees meer.

Auteur: Rosemarie Kentie
Datum: 9 januari 2015
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Hoe is het mogelijk dat de grutto, een icoonsoort van het Nederlandse weidelandschap, al jaren in aantal afneemt, ondanks de miljoenen euro’s aan overheidssubsidies? Intensivering van de landbouw is de hoofdoorzaak, maar om de achteruitgang beter te begrijpen, is het noodzakelijk om de populatiedynamica te doorgronden. Lees meer.

Auteur: Sjoerd Duijns
Datum: 22 december 2014
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Afnemende aantallen rosse grutto's concentreren zich in Waddenzee
Ondanks een toename van rosse grutto’s in de Nederlandse Waddenzee sinds 1990, laat deze soort een sterke afname zien langs de gehele Oost-Atlantische trekroute. ‘Het lijkt erop dat er een herverdeling plaatsvindt naar de Nederlandse Waddenzee,’ stelt ecoloog Sjoerd Duijns van het NIOZ Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee. Hij promoveerde op maandag 22 december aan de Rijksuniversiteit Groningen. Lees meer.

Auteur: Laura Govers
Datum: 12 december 2014
Universiteit: Radboud Universiteit Nijmegen

Zeegrasvelden vormen belangrijke ecosystemen in kustgebieden over de hele wereld. Ze dragen bij aan een hoge biodiversiteit en leveren een breed scala aan ecosysteemdiensten. Helaas worden zeegrasvelden ernstig bedreigd door menselijke activiteiten in kustgebieden. Laura Govers onderzocht de effecten van verschillende stressoren op het functioneren van dit ecosysteem: een teveel aan voedingsstoffen in het water, giftige concentraties van sulfide (de typische ‘rotte eierenlucht’) en zware metalen. Lees meer.
 

Auteur: Petra Booij
Datum: 12 december 2014
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

De Europese norm van een aantal chemische stoffen zou moeten worden aangescherpt om microalgen, de basis van de voedselketen, in kustzones beter te beschermen. Ook kan met de huidige risicoanalyse de toxiciteit van chemische stoffen worden onderschat omdat niet alle factoren die de toxiciteit bepalen worden meegenomen. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Petra Booij (VU-IVM/Deltares), zij heeft de precieze samenstelling van het complexe mengsel aan chemische stoffen onderzocht en het effect hiervan op microalgen. Lees meer.

Auteur: Sacha Sjollema
Datum: 25 november 2014
Universiteit: Universiteit van Amsterdam

Veel wateren langs de kust zijn vandaag de dag bevuild met gifstoffen, zoals afvalstoffen die uit rivieren naar zee stromen en verf die wordt gebruikt in de scheepvaart. Sascha Sjollema analyseert welke gifstoffen voorkomen in Nederlandse kustwateren. Ook kijkt ze welke schadelijke effecten deze stoffen hebben op microalgen in zee en daarmee op de draagkracht van het ecosysteem. Lees meer.

Auteur: Sofia Saraiva
Datum: 8 oktober 2014
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

Nieuw wiskundig model voor het functioneren van mosselen in kustgebieden. Het ecosysteem van het Balgzand in de Nederlandse Waddenzee is beter te begrijpen na het ontwikkelen van een nieuw modelgereedschap. Promovendus Sofia Saraiva heeft met haar modelleerwerk een eerste stap gezet voor het beter kunnen beheren van populaties tweekleppige schelpdieren in kustecosystemen. Lees meer.

Auteur: Roel van Klink
Datum: 20 juni 2014
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Graasbeheer op kwelders kan insect- en spinvriendelijker In tegenstelling tot plantensoortenrijkdom, die vaak positief reageert op beweiding door grote grazers, wordt de rijkdom aan insecten en andere ongewervelden hierdoor vaak negatief beïnvloed, concludeert Roel van Klink uit zijn promotieonderzoek. Lees meer.

Auteur: Els van der Zee
Datum: 28 maart 2014
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Effecten van biobouwers als mosselen, oesters, zeegras en krabben langs de kustlijn
Biobouwers zijn soorten die hun omgeving sterk veranderen. Door dit te doen, kunnen ze het aantal en de verspreiding van andere soorten beïnvloeden. Els van der Zee ontdekte dat de aanwezigheid van rifvormende schelpdieren (mosselen en oesters), zeegras en krabben, het aantal soorten en de samenstelling van de voedselketen sterk kunnen veranderen, zowel in de ruimte als over de tijd. Lees meer.

Auteur: Stefanie Nolte
Datum: 24 januari 2014
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Nolte voerde een experiment uit op de vastelandskwelder Noord-Friesland Buitendijks om de effecten van verschillende soorten vee en beweidingdichtheden op de vegetatie te bestuderen. Zij concudeerde: Een koe is geen paard en de ene kwelder is de andere niet.Een zorgvuldige keuze voor beweiding door koe of paard kan op kwelders de biodiversiteit bevorderen. Lees meer.

Auteur: Freek Mandema
Datum: 24 januari 2014
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

De kernvraag die Mandema stelt in zijn proefschrift is ‘Hoe kunnen we beweiding gebruiken in het natuurbeheer van vogels in termen van de keus voor het soort vee en de keus van veedichtheden? Daarbij maakte hij gebruik van een uniek grootschalig beweidingsexperiment met vijf verschillende beweidingsregimes. Hij concudeert onder ander dat veel verschil in beweidingsregimes gunstig is voor vogels op de kwelder. Lees meer.

Auteur: Serena Donadi
Datum: 15 november 2013
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Op het wad wordt hard gewerkt: kokkels graven, mossels bouwen riffen en wadpieren werpen sedimenthopen op. Onderzoek naar ecosystemen te land en ter zee heeft aangetoond dat dergelijke biobouwers een ecosysteem sterk kunnen beïnvloeden doordat ze hun omgeving veranderen. Lees meer.

Auteur: Quan-Xing Liu
Datum: 15 november 2013
Universiteit: Rijksuniversteit Groningen

Begrip van de natuurlijke veerkracht van ecosystemen is van cruciaal belang voor het beheer en de bescherming van de natuur. Quan-Xing Liu gebruikte mosselbedden als modelsysteem om te onderzoeken hoe ruimtelijke zelforganisatie de veerkracht van het ecosysteem beïnvloedt. Zijn onderzoek gaat over patroonontwikkeling op verschillende ruimtelijke schalen. Lees meer.

Auteur: Matthijs van der Geest
Datum: 15 november 2013
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

De vele kanoetstrandlopers die overwinteren in Banc d’Arguin, een waddengebied in Mauritanië, kunnen daar amper genoeg voedsel vinden. Ze zijn afhankelijk van een complex voedselweb, waar zeegras, zwavelbacteriën en verschillende soorten schelpdieren deel van uit maken. Lees meer.

Auteur: Tamar Lok
Datum: 15 november 2013
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Lepelaar trekt verder dan goed voor hem is
Trek, de jaarlijkse verplaatsing tussen broed- en overwinteringsgebieden, komt voor bij veel dieren. Maar er zijn enorme verschillen. Sommige dieren trekken helemaal niet, terwijl anderen jaarlijks de hele wereld rondreizen. Tamar Lok deed onderzoek naar de evolutionaire drijfkrachten van deze variatie. Lees meer.

Auteur: Kees Camphuysen
Datum: 21 juni 2013
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Waarom worden meeuwenkuikens vooral op zondag vermoord? Hoe beïnvloedt de mens de grootte van meeuwenpopulaties? Deze en vele andere vragen worden beantwoord in het proefschrift van Kees Camphuysen Hij promoveerde op 21 juni aan de Rijksuniversiteit Groningen. Lees meer.

Auteur: Roos Veeneklaas
Datum: 14 juni 2013
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

De afgelopen decennia is zeekweek (Elytrigia atherica) op de kwelders langs de Noordzeekust sterk toegenomen, wat heeft geleid tot een eentonige ruige vegetatie met een lage diversiteit aan planten, broedvogels en insecten. Roos Veeneklaas heeft aangetoond dat de snelle toename van zeekweek op de vasteland- en eilandkwelders grotendeels een gevolg is van successie. Lees meer.

Auteur: Okka Jansen
Datum: 8 maart 2013
Universiteit: Wageningen University

Kustwateren zijn rijke mariene ecosystemen. In de Nederlandse kustwateren zijn bruinvissen de meest voorkomende kleine walvisachtigen. De aantallen en verspreiding van bruinvissen zijn in de afgelopen decennia sterk veranderd. De vraag is waarmee deze veranderingen samenhangen. Promovenda Okka Jansen onderzocht in dat kader de voedselecologie van de bruinvis in de Nederlandse kustwateren. Lees meer.

Auteur: Henrike Andresen
Datum: 8 januari 2013
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

Een klein verschil in lichaamsgrootte heeft een grote invloed op de overlevings­kans van jonge schelpdieren, concludeert Henrike Andresen in haar proefschrift. Zij onderzocht predatie door kreeftachtigen op tweekleppige schelpdieren in de vroege fase van het bodemleven. Lees meer.

Auteur: Andreas Zipperle
Promotiedatum: 1 oktober 2012
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Het kleine zeegras (Zostera noltii) in de noordelijke Waddenzee is veel veerkrachtiger dan men dacht. Veranderende omstandigheden in de zee zijn dan ook geen grote bedreiging voor deze soort. Een nieuw ontdekte overlevingsstrategie blijkt daarbij van belang. Dat concludeerde Andreas Zipperle uit zijn promotieonderzoek naar de voortplantingsstrategie van het kleine zeegras in de Waddenzee. Lees meer. 

Auteur: Maarten Schrama
Datum: 29 juni 2012
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Grote grazers stampen de kweldergrond van Schier soortenrijk.
Maarten Schrama onderzocht de ecologische systemen op de kwelders van Schiermonnikoog in verschillende stadia van rijpheid. Hij ontdekte onder meer dat de grote grazers de kwelder soortenrijk houden door de grond aan te stampen. Dit effect is uniek voor kwelders en verklaart tevens waarom natuurbeheer met grote grazers vaak veel minder goed werkt in andere natuurgebieden. Lees meer. 

Auteur: Eelke Folmer
Datum: 20 april 2012
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Hypes op het wad; Steltlopers imiteren elkaar
De huidige verspreidingsmodellen voor sociale dieren schieten tekort omdat ze geen rekening houden met het feit dat er naast competitie ook aantrekking tussen soortgenoten plaatsvindt, concludeert Eelke Folmer in zijn proefschrift. Hij deed onderzoek naar ‘zelforganisatie’ op wadplaten, onder andere bij voedselzoekende steltlopers. Lees meer.

Auteur: Jutta Leyrer
Datum: 3 oktober 2011
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Overwintering in West-Afrika gevaarlijker dan gedacht voor de kanoet.
Het lijkt erop dat niet de ultralange trektocht van de kanoet de hoogste tol eist onder de populatie, zoals algemeen gedacht werd, maar dat de meeste sterfte pas optreedt na aankomst in het overwinteringsgebied, concludeert Jutta Leyrer. Zij bracht de gevaarlijke en voorspoedige momenten in de jaarlijkse levenscyclus van de steltloper in kaart. Lees meer.

Auteur: Ellen Weerman
Promotiedatum: 11 mei 2011
Universiteit: Radboud Universtiteit Nijmegen

Golvende getijdenplaten mooi maar ook nuttig
We denken bij landschappen vaak aan bergen en beken, waar de geologie bepaalt welke planten op welke plek kunnen groeien. Maar het kan ook andersom gebeuren: dat planten de ingenieurs zijn van een ecosysteem en door interacties met de omgeving het landschap juist vormgeven. Lees meer.

Auteur: Ciska Veen
Datum: 29 april 2011
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Onder- en bovengrondse organismen staan met elkaar in verbinding via planten. Ze eten plantenmateriaal en veranderen de nutriëntenkringloop in de bodem. Dit heeft een belangrijke invloed op plantengroei en de soortensamenstelling in de plantengemeenschap. Ciska Veen onderzocht hoe het samenspel tussen bovengrondse gewervelde herbivoren en bodemorganismen de plantengemeenschap beïnvloedt. Een deel van het veldwerk werd uitgevoerd op Schiermonnikoog. Lees meer.

Auteur: Arjen de Vos
Datum: 20 april 2011
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

Van zoute kwel naar zilte bron
Door het telen van zouttolerante gewassen kan verzilting ook als een kans voor duurzame zilte landbouw worden opgevat, in plaats van als een probleem dat bestreden moet worden. Dit blijkt uit het promotieonderzoek van Arjen de Vos. Bodemverzilting vormt een serieuze bedreiging voor landbouwgronden. Ongeveer een kwart van Nederland is gevoelig voor verzilting en het is al nodig om deze gebieden door te spoelen met (kostbaar) zoet water om de verzilting tegen te gaan. Lees meer.

Auteur: Piet van den Hout
Datum: 17 december 2010
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Een slimme steltloper is op zijn predator voorbereid.
Hoewel roofvogels weinig invloed hebben op het sterftecijfer onder steltlopers als kanoeten en steenlopers, wordt het gedrag en de lichaamseigenschappen van de individuele prooivogel wel sterk beïnvloed door het predatiegevaar. Piet van den Hout onderzocht de vraag welke invloed predatoren zoals valkachtigen hebben op populaties en individuen van niet-broedende steltlopers. Lees meer.

Auteur: Andreas Dänhardt
Datum: 19 november 2010
Universiteit: Universität Oldenburg

In dit proefschrift wordt de invloed van verspreidingspatronen van vis in tijd en ruimte op de reproductie van Grote Sterns Sterna hirundo onderzocht.
Lange termijn veranderingen in het broedsucces kunnen verklaard worden door de aanwezigheid van Noordzee haring Clupea harengus. Lees meer.

Auteur: Deniz Haydar
Datum: 18 juni 2010
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Natuurlijke ecosystemen bestaan niet in de Noord-Atlantische Oceaan. De omvang van mariene bioinvasies is veel groter dan algemeen wordt aangenomen, en natuurlijke ecosystemen bestaan niet in de Noord-Atlantische Oceaan, concludeert Deniz Haydar uit haar promotieonderzoek naar het vóórkomen van exoten in de Noordzee. We blijken mogelijk honderden mariene bioinvasies over het hoofd te hebben gezien. Dat kunnen ook soorten zijn die een belangrijke rol spelen in ecosystemen. Lees meer.

Auteur: Pedro Lourenço
Datum: 14 juni 2010
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Voor grutto's belangrijke Portugese rijstvelden verdienen bescherming
Voor grutto's (Limosa limosa) van de limosa-ondersoort zijn de rijstvelden van het Iberische schiereiland belangrijke pleisterplaatsen op hun jaarlijkse trek van West-Afrika naar Noord-Europa. Om de bescherming van deze gebieden te garanderen stelt Pedro Lourenço de volgende beheersmaatregelen voor: houd een gedeelte van de rijstvelden onder water gedurende de winter en wijs de meest belangrijke rijstgebieden voor grutto's aan als beschermd (natuur)gebied. Lees meer.

Auteur: Casper Kraan
Promotiedatum: 26 april 2010
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

De Nederlandse Waddenzee dreigt door een afnemende voedselvoorraad een knelpunt te worden in de jaarlijkse migratiecyclus van de kanoet. Dat blijkt uit het promotieonderzoek van Casper Kraan. Hij bestudeerde twee ondersoorten van de kanoet, de Calidris canutus islandica en de Calidris canutus canutus. 'Het lijkt erop dat beide soorten er niet meer in slagen om voldoende aan te sterken in het Waddengebied,' zegt Kraan. Lees meer.

Auteur: Abel Gyimesi
Promotiedatum: 29 januari 2010
Universiteit: Universiteit Utrecht

Zwanen verklappen waar ze worden verstoord
Op welke plekken zwanen verstoring door recreanten ervaren, is af te lezen aan de hoeveelheid voedsel die ze achterlaten. Tenminste, als je corrigeert voor andere milieufactoren zoals bodemsoort en waterdiepte. Dat blijkt uit onderzoek, waarop onderzoeker Abel Gyimesi van het Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-KNAW) op vrijdag 29 januari promoveerde aaan de Universiteit Utrecht. Lees meer

Auteur: Eva Remke
Promotiedatum: 14 januari 2010
Universiteit: Radboud Universiteit Nijmegen

De luchtverontreiniging met zuren en meststoffen (stikstofverbindingen) wordt sinds de tachtiger jaren onderkend als een groot probleem, toen bossen in Europa op grote schaal begonnen af te sterven. Sindsdien zijn in een aantal ecosystemen (heiden, kalkgraslanden) de gevolgen van de luchtvervuiling onderzocht. In dit onderzoek van Eva Remke is de kwetsbaarheid van korstmosrijke duingraslanden voor vermesting vanuit de lucht vastgesteld. Zij bekeek de effecten van stikstofdepositie in zowel sterk aangetaste gebieden als Terschelling als op nagenoeg intacte locaties rondom de Oostzee. Lees meer

Auteur: Julia Schröder
Promotiedatum: 11 januari 2010
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Fatale vergrijzing onder grutto's in Nederland
Het zal niet lang meer duren voor de grutto in Nederland een zeldzame broedvogel is. Als er niet snel ingrijpende maatregelen worden genomen, tenminste. Dat stelt Julia Schröder naar aanleiding van haar onderzoek naar fitnesscorrelaties bij de grutto. Er is, met name, niet genoeg jonge aanwas. Lees meer

Auteur: Alma de Groot
Promotiedatum: 23 oktober 2009
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Kwelders, begroeide gebieden die periodiek door de zee worden overspoeld, staan in de belangstelling vanwege hun bijdrage aan kustbescherming en biodiversiteit. Om deze dynamische gebieden goed te kunnen beheren is inzicht nodig in de opslibbing en ontwikkeling van kwelders op lange termijn. Lees meer

Auteur: Karin Troost
Promotiedatum: 9 oktober 2009
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

In dit proefschrift wordt onderzocht waardoor de Japanse oester zich zo snel heeft kunnen vestigen in Nederland en wat daarvan de gevolgen zijn voor inheemse schelpdieren. Tegenwoordig komen verscheidene niet-inheemse diersoorten voor in Nederland, waarvan de Japanse oester een van de meest succesvolle is. Lees meer

Auteur: Joana Campos
Promotiedatum: 10 september 2009
Universiteit: Vrije Universiteit Amsterdam

De bruine of gewone garnaal Crangon crangon is een van de meest voorkomende soorten in Europese ondiepe kustwateren en belangrijk voor de Noordzeevisserij. Joana Campos bevestigt in haar promotieonderzoek dat vrouwelijke garnalen sneller groeien dan mannelijke en dat de trends voor beide geslachten apart bestudeerd moeten worden. Hun groei is misschien langzamer dan eerder werd aangenomen maar zij presenteert in haar proefschrift voorstellen om het visserijbeheer te verbeteren. Lees meer.

Auteur: Debbie Buehler
Datum: 7 november 2008
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Immuniteit kanoet varieert tijdens jaarcyclus
"Hoe gaan trekvogels om met het risico ziek te worden en hoe verdelen ze de hulpbronnen die nodig zijn voor de immuunfuntie tijdens hun drukke jaarcyclus?" Het proefschrift van Debbie Buehler probeert ons begrip van de jaarcyclus van immuunfunctie in verschillende omgevingen te vergroten. Kanoeten, waadvogels die over lange afstand trekken, werden gebruikt als modelsoort voor experimentele- en veldstudies. Lees meer.

Auteur: Götz Eichhorn
Datum:    23 juni 2008
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

De flexibiliteit van de brandgans
Een zo optimaal mogelijke management van tijd en (voedsel)energie is erg belangrijk voor het maximeren van de fitness van het individu (dus op de overleving en het voortplantingssucces). Götz Eichhorn onderzocht de aspecten van de tijdsplanning en het verkrijgen en benutten van voedselbronnen bij de brandgans Branta leucopsis tijdens de voorjaarstrek en tijdens het broedseizoen. Hij constateerde een opmerkelijke flexibiliteit van deze gans in zijn trek- en broedgedrag. Lees meer.

Auteur: Meinte Engelmoer
Promotiedatum: 7 januari 2008
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

In dit proefschrift wordt het het numerieke en functionele belang van de Waddenzee voor 12 soorten steltlopers in de afgelopen 30 jaar behandeld. De resultaten van tellingen en vangsten van deze twaalf steltlopersoorten worden behandeld. Lees meer

Auteur: Joana Cardoso
Datum: 21 september 2007
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Groei en overleving van tweekleppigen in de Waddenzee
In de Waddenzee treden grote verschillen in omgevingsfactoren op, zoals watertemperatuur, zoutgehalte, voedselaanbod, stroming, die de groei, overleving en voortplanting van bodemdieren beïnvloeden. Joana Cardoso onderzocht het effect van omgevingsfactoren op de groei en voortplanting van vijf algemene schelpdiersoorten: het nonnetje, de kokkel, de mossel en de strandgaper, maar ook de Japanse of Pacific oester, een soort die recentelijk in de Waddenzee verschenen is en momenteel in aantal toeneemt. Lees meer.

Auteur: Isabel Smallegange
Promotiedatum: 5 september 2007
Universiteit: Universiteit van Amsterdam

In dit proefschrift wordt het foerageergedrag van de strandkrab - één van de toppredatoren van de Waddenzee - bestudeerd. De rol die competitie en prooiaanbod spelen in de plekkeuze en de ruimtelijke verspreiding van foeragerende predatoren stond daarbij centraal. Lees meer

Auteur: Romke Kats
Datum: 20 april 2007
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Sterfte eidereenden direct gevolg mosselentekort
De afgelopen vijftien jaar is regelmatig grote sterfte opgetreden onder eidereenden. De oorzaak hiervan is rechtstreeks terug te voeren op het magere aanbod van zowel diepwatermosselen als droogvallende mosselbanken in het waddengebied, ontdekte Romke Kats. De mosselen zijn zelfs zo belangrijk voor eidereenden, dat Kats de eenden beschouwt als een belangrijke indicatorsoort voor de mosselstand in de Waddenzee. Lees meer.

Auteur: Esther Chang
Datum: 10 november 2006
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Storm van grote invloed op zaadverspreiding kwelderplanten
Esther Chang onderzocht de invloed van  zaadverspreidingsfactoren op de soortensamen­stelling binnen plantengemeenschappen op de kwelder, in het bijzonder op Schiermonnikoog. Zij concludeert onder andere dat het grote vermogen van stormen om zaden te kunnen verbreiden het vóórkomen van soorten op meer groeiplaatsen lijkt te versterken, maar tevens het aantal individuen van soorten te beperken door het wegspoelen van veel zaden uit bronpopulaties. Lees meer.

Auteur: Martijn van de Pol
Datum: 14 juli 2006
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Scholekster met goed huwelijk succesvoller
Scholeksters zijn langlevende (soms wel 35 jaar) kust- en weidevogels, die ieder jaar hetzelfde territorium verdedigen en daar hun jongen grootbrengen. Veel van deze zwart-witte steltlopers blijven hun hele leven bij dezelfde partner, al is overspel en scheiding zeker geen onbekend fenomeen. Op het eerste gezicht mogen de vogels gelijk lijken, ze blijken allemaal een ander levensverhaal te hebben, afhankelijk van hun afkomst, de keuzes die ze maken en het lot. Lees meer.

Auteur: Mineke Wolters
Datum: 1 mei 2006
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Spontaan herstel van kwelders na dijkdoorbraak
Kwelders zijn eeuwenlang ingepolderd en geschikt gemaakt voor landbouwkundig gebruik. Tegenwoordig is inpoldering echter financieel weinig aantrekkelijk en is de functie van kwelders voor natuurbehoud en kustverdediging prominent geworden. Deze omslag komt tot uiting in het besluit om verschillende voormalig ingepolderde gebieden terug te geven aan de zee, middels het doorbreken van dijken of zomerkades (ontpoldering). Kwelders zijn, met name in de winter, belangrijke voedselbronnen voor vogels en vormen een belangrijke kustverdediging. Lees meer.

Auteur: Cornelia Wuchter
Datum 27 februari 2006
Universiteit: Universiteit van Utrecht

Oerbacteriën spelen belangrijke rol in koolstof- en stikstofcycli van de zee
Cornelia Wuchter deed bij het Koninklijk Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ) onderzoek naar een aantal zeer basale vragen in de microbiologie: waar in zee komen oerbacterien voor en wat zijn de koolstofbron en de energiebron waarvan zij leven? Daarnaast bekeek zij of veranderingen in de samen-stelling van de unieke vetten van deze organismen gebruikt kan worden om de temperatuur van de bovenste laag van het zeewater in het verre verleden te herleiden.  Lees meer

Auteur: Sandra van der Graaf
Datum:    10 februari 2006
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Brandganzen flexibel bij veranderingen in klimaat en grasland
De brandgans is in staat zich aan te passen aan de huidige veranderingen in het klimaat en op graslanden. Dit blijkt uit onderzoek van promovenda Sandra van der Graaf. De ganzen zullen dan ook niet uit het Nederlandse kustgebied verdwijnen. Wel zal de populatie kleiner worden. Lees meer.

Auteur: Eric Stienen
Datum: 20 januari 2006
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Halverwege de vorige eeuw broedde driekwart van de Europese populatie van de grote stern Sterna sandvicensis langs de Nederlandse kust. Na een lekkage van gifstoffen in de Nederlandse en Duitse kustwateren liep het aantal broedparen dramatisch terug; van 35 duizend in de jaren vijftig naar slechts 865 in 1965. Het herstel verloopt langzaam; in 1994 waren er nog maar tienduizend broedparen. Bovendien schommelt de Nederlandse populatie flink. Lees meer.

Auteur: Daan Bos
Datum: 25 oktober 2002
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

Rotganzen zijn, samen met brandganzen, de meest talrijke ganzen in het internationale Waddengebied. Ze foerageren beide op kwelders en in polders langs de kust. Met name de voorjaarsperiode is voor rotganzen belangrijk omdat ze in die periode moeten opvetten ter voorbereiding van de trek naar de broedgebieden en het broedseizoen zelf. Lees meer.

Auteur: Zwanette Jager
Promotiedatum: 20 april 1999
Universiteit: Universiteit van Amsterdam

Het proefschrift van Zwanette Jager, getiteld 'Floundering - Processes of tidal transport and accumulation of larval flounder (Platichthys flesus L.) in the Ems-Dollard nursery', beschrijft de processen van getijden­transport en ophoping van botlarven in de kinderkamer. Lees meer

Auteur: Pieter Honkoop
Datum: 11 december 1998
Universiteit: Rijksuniversiteit Groningen

In dit proefschrift worden de effecten van winterse omstandigheden op de reproductie van de tweekleppige Macoma balthica (het nonnetje) bestudeerd. Lees meer.