Auteur: Willem Dekker
Datum: 11 oktober 2004
Universiteit: Universiteit van Amsterdam

Paling op rand van afgrond    
Als er niets gebeurt, is de Europese paling over vijf jaar uitgestorven, meent palingkenner Willem Dekker. In het proefschrift waarop hij 11 oktober 2004 in Amsterdam promoveerde, wijst hij er nog eens op dat bescherming van de paling een race tegen de klok zal worden. "Het is al veel later dan vijf voor twaalf en de klok blijft tikken. Het heeft me bijna tien jaar gekost om de paling op de agenda van beleidsmakers te krijgen. We hebben geen tijd meer om nog lang na te denken, maar zullen snel noodmaatregelen moeten nemen. Die zijn misschien gebaseerd op schrijfkamerwijsheid, maar als we niks doen is het over vijf jaar met de paling gedaan", meent de strijdbare Dekker, verbonden aan het Visserijonderzoek van de Animal Sciences Group in IJmuiden.

Dekker doet al zo'n twintig jaar onderzoek naar paling. De Europese aal of paling komt voor in het zoete en brakke water van bijna alle landen van Europa. De voortplanting van de paling is nog steeds een mysterie. Niemand heeft in de natuur ooit paaiende of eierleggende palingen waargenomen. Voortplanting vindt waarschijnlijk plaats in de Sargassozee bij Bermuda en daarna trekken de palinglarven richting Europa. Als doorzichtige glasaaltjes trekt de paling vanuit zee de Europese binnenwateren in.

De herkomst van paling mag in nevelen gehuld zijn, rond de toekomst pakken zich vooral donkere wolken samen. In de afgelopen vijftig jaar is het aantal palingen geleidelijk met minstens 90 procent afgenomen. Dekker heeft tijdens zijn loopbaan een daling van zon 25 procent meegemaakt en het aantal palingvissers bijna zien halveren. Uit zijn proefschrift blijkt dat die drastische teruggang is toe te schrijven aan een combinatie van oorzaken. Inpoldering en waterkrachtcentrales, visvangst en watervervuiling, parasieten en aalscholvers; ze hebben allemaal bijgedragen aan de achteruitgang van de paling. De aalstand is volgens Dekker nu zo laag geworden, dat de voortplanting in gevaar is gekomen. De dieren kunnen elkaar in de oceaan waarschijnlijk al bijna niet meer vinden om te paaien.

Een daadkrachtig Europees herstelplan is nodig om de paling te redden, vindt Dekker. Het gaat dan niet alleen om vangstbeperkingen maar bijvoorbeeld ook om het stilleggen van waterkrachtcentrales op cruciale momenten in de trek van palingen. "Als je in de herfstmaanden de centrales steeds een week stillegt tussen acht en twaalf uur s avonds is er al veel gewonnen", meent Dekker.

Dat Japanse onderzoekers er in zijn geslaagd paling in het laboratorium te laten voortplanten, ziet Dekker niet echt als een lichtpuntje. "Dat is interessant voor palingkwekers, maar daar kun je niet op vertrouwen. Kweek heeft nog nooit een probleem in de natuur opgelost. Bij zalm zijn de problemen door de kweek zelfs alleen maar groter geworden".

Bron: WUR

Download het volledige proefschrift (pdf 14,8 Mb).