Auteur: Rob Roggema
Datum: 2 oktober 2012
Universiteit: TU Delft

Anticiperen op klimaatverandering
Klimaatverandering is relatief onvoorspelbaar en ‘ontembaar’; ruimtelijke planning past zich tot nu toe dan ook moeilijk aan klimaatverandering aan. Dit komt vooral omdat plannen voor ruimtelijke ordening uitgaan van een ‘constante situatie’ in plaats van een dynamische. Roggema ontwierp daarom een flexibelere planning methode waarbij wordt geanticipeerd op (toekomstige) dynamiek van o.a. klimaatverandering. Gebruik van de zwerm planning methode voorkomt verhoogde risico’s van effecten van klimaatverandering, bijvoorbeeld van ernstige natuurrampen.

De zwerm planning methode
Bij zwerm planning wordt ruimtelijke verandering op basis van kennis over complexe adaptieve systemen gedefinieerd in vijf verschillende ‘tijdslagen’ met elk met hun eigen tijdsritme. Netwerken (laag 1) zijn het systeem dat ‘de basis’ voor ruimtelijk verandering en ontwerp determineert en ontwikkelingen stuurt. Uit deze netwerken kunnen ‘focuspunten’ worden afgeleid: de meest intense en verbonden punten in het netwerk (laag 2) waar het meest effectief in het landschap kan worden ingegrepen om op toekomstige (klimaat) veranderingen te anticiperen. Dit betekent dat er ‘ongeplande ruimte’ (laag 3) in de directe omgeving van deze plaatsen nodig is, zodat bijvoorbeeld de effecten van een overstroming kunnen worden geaccommodeerd. In laag 4 wordt ruimte voor essentiële voorzieningen, zoals schoon water, schone energie en voedsel verenigd en in laag 5 worden de zich ontwikkelende ruimtelijke patronen bijeen gebracht.

Case studies
Roggema paste de zwerm methode toe in verschillende case studies in Nederland en Australië, waarmee het raamwerk van de zwerm planning methode werd gevalideerd. Zwerm planning kan daarmee de veerkracht van steden, wijken en landschappen ten aanzien van de toekomstige effecten van klimaatverandering vergroten.

Op 2 oktober 2012 verdedigde ir. R.E. Roggema zijn doctoraal proefschrift ‘Swarm Planning. The Development of a Planning Methodology to Deal With Climate Adaptation.’ Eerder dit jaar ontving Roggema voor zijn onderzoek naar zwerm planning een Rubicon van NWO en werd zijn onderzoek financieel ondersteund door het voormalig ministerie van VROM (nu ministerie van IenM).

Rob Roggema
Ir. R.E. Roggema is landschapsarchitect en ontwerpdeskundige op het gebied van aanpassing aan klimaatverandering, duurzame energievoorziening en duurzame ontwikkeling. Hij heeft gewerkt aan diverse universiteiten (TU Delft, Wageningen University, RMIT University, Swinburne University), overheidsinstellingen en adviesbureaus voor planologie en ontwerp. In 2012 ontving hij een Rubicon voor zijn onderzoek naar ‘zwermplanning’. Hij heeft drie boeken geschreven over aanpassing aan klimaatverandering, ruimtelijke ordening en ruimtelijk ontwerp. Het vierde boek, Designing for Sustainability: the Charrette Approach, is in voorbereiding (Springer, verwachte uitgave in 2013). Voor zijn ontwerpconcept ‘Swarm Planning’ ontving hij bij de Sustainable Building Conference (SB08) de wetenschapsprijs voor het beste theoretische artikel en in 2009 kreeg hij bij de wedstrijd Rising Tides van de San Francisco Bay Area een eervolle vermelding voor zijn inzending ‘SFBDNA’. Hij heeft nu een aanstelling als Senior Research Fellow aan het Swinburne Institute for Social Research en daarnaast heeft hij een eigen adviesbureau: Citta Ideale.

Bron: TUDelft.

Download het volledige proefschrift Swarm Planning. The Development of a Planning Methodology to Deal With Climate Adaptation.