Het aaibaarste onderwaterbeest
Door: Tim van Oijen
Datum: 16 oktober 2014

Op de stranden van de Waddeneilanden spoelen, net als langs de gehele Noordzeekust, soms rugschilden van inktvissen aan. De meeste zijn van de gewone zeekat. Dit dier plant zich in het voorjaar massaal voort in de Oosterschelde. Ook in de Waddenzee paren zeekatten maar lang niet in zulke grote aantallen. Een minder bekend en veel kleiner neefje, de dwerginktvis, komt ook in de Waddenzee voor. Het wordt door veel duikers als het aaibaarste onderwaterbeestje gezien.
Het zijn geen algemene bewoners van de Waddenzee, inktvissen. Maar fanatieke duikende biologen hebben, ondanks het vaak troebele water, deze weekdieren zelfs hier gespot. Ook vissers maken soms melding van een inktvis in de netten of fuiken. Zo is de kleine achtarm (Eledone cirrhosa) al eens in de Waddenzee gevangen. Deze soort moet er als dwaalgast worden beschouwd. Minder zeldzaam zijn de gewone zeekat (Sepia officinalis), de tienarmige dwergpijlinktvis (Alloteuthis subulata) en tenslotte de dwerginktvis (Sepiola atlantica).

Plasticachtig
De dwerginktvis behoort tot de weekdierfamilie Sepiolidae. Uit deze familie is het de soort die het meest in Nederlandse kustwateren is aangetroffen. Dwerginktvissen planten zich in de zomer voort in kustwateren. Ze worden vooral dan waargenomen want in de winter trekken ze naar diepere wateren. In de Waddenzee is de dwerginktvis onder meer gezien in de Wilhelminahaven in de Eemshaven, de NIOZ-haven op Texel en in het Marsdiep.
Een dwerginktvis kan maximaal vijf centimeter lang worden en heeft vijf paar armen waarvan één langer. Het lichaam is zakvormig met een ronde achterkant, veel ronder dan bij de gewone zeekat. Aan de rugzijde van de dwerginktvis zit een klein inwendig schildje, de gladius, die het weke lichaampje stevigheid geeft. Dit schildje is gemaakt van een op plastic lijkend, chitine-achtig materiaal. Dit in tegenstelling tot het schild van de zeekat dat voor een groot deel uit brosse kalk bestaat.
Inkt
Dwerginktvissen leven vooral op zachte bodems, waar ze zich kunnen ingraven bij gevaar. Overdag houden ze zich vaak verscholen. Vanaf de schemering komen ze tevoorschijn om op voedsel te jagen. Dit voedsel bestaat vooral uit garnalen. De dwerginktvis is een geliefd diertje onder sportduikers omdat het zulk uitgesproken gedrag vertoont. Als hij zich opwindt kan hij snel van kleur verschieten en dreigend een paar armen opheffen. Raakt hij echt in de stress dan spuit hij inkt. Daarnaast is de dwerginktvis verdedigbaar het aaibaarste onderwaterdiertje van Nederland. Met zijn grote ogen en zijn aandoenlijke zwembewegingen met zijn flapvormige vinnen.
Bronnen
Van Moorsel, G. (2004) Dwerginktvissen (Sepiolidae) in Nederland. Het Zeepaard 64(3).
De soorteninformatie op de website van Stichting Anemoon: www.anemoon.org.
Ecomare online encyclopedie, zie www.ecomare.nl.
www.natuurbericht.nl