Japanse oesters kunnen aanwas van zeepokken beperken

Door: Tim van Oijen
Datum 9 februari 2017

De Japanse oester is een invasieve soort die over de hele Waddenzee in grote aantallen voorkomt. Ook langs andere Europese kustgebieden is de Aziaat talrijk. Het onderzoek naar de impact van deze exoot op het ecosysteem richt zich vaak op interacties tussen volwassen dieren, zoals tussen volgroeide oesters en mosselen. De impact op jonge levensstadia kan echter ook groot zijn, zo blijkt uit een Ierse veldstudie naar het effect van de oesters op de vestiging en overleving van zeepokkenbroed.  

De effecten van Japanse oesters op het ecosysteem zijn talrijk. Ze kunnen de vestiging van andere invasieve soorten faciliteren, concurreren om voedsel met inheemse soorten, of deze soorten juist een schuilplek bieden. Door het invangen van zand en slib kunnen ze de gehele omgeving beïnvloeden, inclusief de morfologie en stromingspatronen. Welk effect Japanse oesters precies hebben, hangt af van lokale omstandigheden. Zo is bij de mondingen van rivieren en bij havens het water vaak voedselrijk, en zal de invloed van de oesters anders zijn dan onder voedselarme condities. In een Ierse veldstudie zijn de effecten onderzocht van zowel de aanwezigheid van Japanse oesters als de effecten van het voedselgehalte van het water op de vestiging en overleving van twee soorten zeepokken, een invasieve soort (Austrominius modestus) en een inheemse soort (Semibalanus balanoides).

Exoot benadeelt exoot

Het onderzoek werd uitgevoerd bij Ballygreen, een getijdegebied in Ierland. In tegenstelling tot de Waddenzee zijn er in dit gebied rotsblokken en grind aanwezig op de verder uitgestrekte zand- en slibplaten. Er werd een groot aantal vierkante perspex platen van 20x15cm in het gebied aangebracht dat de natuurlijke harde ondergronden nabootste. Op een deel van de platen werden Japanse oesters aangebracht, in een aantal verschillende dichtheden. Bij de helft van alle platen creëerden de onderzoekers een voedselrijke conditie. Aan de zijkanten van de platen bracht men voedselpellets aan, die langzaam oplosten. Hierdoor kwamen continu voedingsstoffen vrij in het water dat over de plaat stroomde. De werking van deze methode was van tevoren uitgebreid getest.

Uit het onderzoek bleek dat in aanwezigheid van de Japanse oester de invasieve zeepok een lagere aanwas had. Bij de inheemse soort werd geen effect waargenomen. De lagere aanwas van de invasieve soort kan komen doordat de oester voedsel voor de neus van het zeepokbroed wegfiltert. Ook kan het zijn dat de aanwezigheid van oesters krabben lokt, die zich mede voeden met zeepokken. 

Een hoog voedselgehalte in het water had ook een negatief effect op de aanwas van de invasieve soort en wederom geen effect op de inheemse soort. De lagere aanwas van de invasieve soort heeft waarschijnlijk meerdere oorzaken. Zeepokken kunnen gevoelig zijn voor hoge ammoniumconcentraties in het water. Verder kunnen de voedselrijke omstandigheden een effect hebben gehad op de samenstelling van de biofilm die zich op rotsen, en dus ook op de proefplaten, ontwikkelt. Een dikke biofilm kan diverse dieren aantrekken die zich ook met zeepokken voeden, zoals alikruiken. Waarom de aanwas van de inheemse soort niet afhankelijk is van de aanwezigheid van oesters of de voedselrijkheid van het water is niet duidelijk.

Waddenzeedijk

Vertaald naar de situatie in de Waddenzee, is het onderzoek met name relevant voor de ontwikkeling van het ecosysteem op de dijken, langs kades en andere harde substraten. Er is lokaal een dichte begroeiing met oesters die ook hier een effect op de vestiging van zeepokken hebben. Dit effect is naar verwachting beperkt, aangezien in de Waddenzee de inheemse zeepokkensoort dominant is.

Bronnen

Vye, S.R., M.C. Emmerson, J.T.A. Dick en N.E. O'Connor (2017). Cumulative effects of multiple stressors: An invasive oyster and nutrient enrichment reduce subsequent invasive barnacle recruitment. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology 486, p.322-327.

Buschbaum, C., A. Cornelius en M.A. Goedknegt (2016). Deeply hidden inside introduced biogenic structures - Pacific oyster reefs reduce detrimental barnacle overgrowth on native blue mussels. Journal of Sea Research 117, p.20-26.