Spring naar hoofd-inhoud Skip to page footer

Een nieuwe Afsluitdijk, voor nieuwe verbindingen

Door: Cora de Leeuw
Datum: 1 oktober 2020

Na bijna 90 jaar wordt de Afsluitdijk vernieuwd. Dit geeft mogelijkheden voor verbeterde verbindingen. Niet alleen van land tot land, maar ook van Waddenzee tot IJsselmeer. Klimaatbestendig en met mogelijkheden voor vissen, energie en allerlei soorten toeristen.

Afsluitdijk

Al in de 17e eeuw waren er ideeën om de Zuiderzee af te sluiten. Maar pas aan het eind van de 19e eeuw lukte het ingenieur Lely om technisch uitvoerbare plannen te maken. In 1913 zette hij als minister van Waterstaat deze plannen op de politieke agenda. Deze werden op de lange baan geschoven, tot er in 1916 een overstroming plaats vond. Daarbij vielen doden en gewonden en duizenden mensen raakten hun huis kwijt. De economische schade was enorm. Daarnaast was er behoefte aan nieuw land, vooral voor de voedselvoorziening: in de Eerste Wereldoorlog was honger geleden, waardoor de roep om een zelfvoorzienende landbouw steeds groter werd. Door de ramp in 1916 kwam alles in een stroomversnelling. In 1917 diende Lely zijn plannen in, in 1918 ging het parlement akkoord met de Zuiderzeewet en in 1920 startten de eerste werkzaamheden bij Wieringen. Duizenden mensen werkten met man en macht en voornamelijk handwerk. In 1932 werd het laatste gat gedicht van de diepste geul, de Vlieter. Op dit punt van de Afsluitdijk staat nu het monument van Lely. De Zuiderzee was nu in tweeën gedeeld: het noordelijke deel ging Waddenzee heten, het zuidelijke deel IJsselmeer. In de jaren daarna werden op de rijke kleigronden de Noordoostpolder en de Flevopolders aangelegd. Het zandige middendeel bleef open water.

Opknapbeurt

Inmiddels is deze 32 kilometer lange dijk niet meer weg te denken in Nederland. De Afsluitdijk heeft voor veiligheid en extra land (vooral voor de landbouw) gezorgd. Maar de dijk is inmiddels wel bijna 90 jaar oud. De sluizen zijn verouderd, de zeespiegel stijgt, de bodem daalt, het weer zal in de toekomst vaker onstuimig zijn en het lozen van zoet IJsselmeerwater wordt lastiger. Daarom wordt de Afsluitdijk opgeknapt. De nieuwe dijk wordt hoger en overslagbestendig versterkt met speciaal ontworpen betonnen blokken, die de golven bij storm kunnen breken. De bestaande spuisluizen bij Den Oever en Kornwerderzand worden gerenoveerd. Er komen gemalen met pompen en extra spuisluizen bij Den oever en er komen stormvloedkeringen bij Kornwerderzand en Den Oever.

Meer functies

Behalve dat de Afsluitdijk Nederland veiliger heeft gemaakt, is het ook een belangrijke verbinding geworden tussen Friesland en Noord-Holland. Deze verbindingsweg (A7) wordt  verbeterd door aanleg van nieuwe rijbanen, bredere vluchtstroken en nieuwe fietspaden, ook aan de Waddenzeekant van de dijk. De Afsluitdijk heeft echter de verbinding tussen de Waddenzee (zout en met getij) en het IJsselmeer (zoet, zonder getij) verbroken. Ook zijn er droogvallende platen en kwelders verdwenen. Bij Kornwerderzand komt naast de spuisluizen (die voor een zoete lokstroom kunnen zorgen) een Vismigratierivier. Hierdoor ontstaat er een verbinding tussen de Waddenzee en het IJsselmeer, waar zoet en zout water kunnen mengen over een lengte van 4 kilometer. Trekvissen zoals de Zeeforel, Zalm, Rivierprik, Paling en Bot kunnen hier vrij doorheen zwemmen van zout naar zoet en andersom. Ook wordt de Afsluitdijk een proeftuin voor innovatieve en duurzame energievormen met wind, zon en stromend water.

Bronnen

Programmabureau De Nieuwe Afsluitdijk, 2018. Ontdek De Nieuwe Afsluitdijk. Waar energie, water, ecologie en economie samenvloeien. Samenvatting Uitvoeringsplan De Nieuwe Afsluitdijk 2017 - 2020

Website De Afsluitdijk

https://deafsluitdijk.nl/over-ons/

https://deafsluitdijk.nl/documenten/

https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuiderzeewerken

Afsluitdijk krijgt nieuwe gedaante (artikel in de Ingenieur)

De aanleg van de Afsluitdijk (artikel in Historisch Nieuwsblad)

Website Afsluitdijk Waddencenter

Afsluitdijk Wadden Center

Naast het Kazemattenmuseum en de sluizen van Kornwerderzand staat sinds 2018 het Afsluitdijk Wadden Center. Hier is een restaurant en tentoonstellingsruimte, waar je op een interactieve manier van alles te weten kunt komen over de geschiedenis en de toekomst van de Afsluitdijk en van alles er om heen: de geschiedenis van overstromingen, de bouw van de Afsluitdijk (en waarom er een knik in zit), de rol in de Tweede Wereldoorlog, de techniek van spuien en schutten, de Vismigratierivier, de Waddenzee, het IJsselmeer, energieprojecten, toerisme in de regio, enzovoort. Het is in de zomer dagelijks geopend, in de winter alleen in het weekend.