Strandvondsten
Door: Cora de Leeuw
Datum: 9 januari 2020

Het hele jaar door heb je op het strand de kans om een bijzondere vondst te doen. Van alle plant- en diergroepen is er wel iets te vinden. Soms zelfs een fossiel van miljoenen jaren oud. En achter elke vondst schuilt een verhaal.
Schelpdieren

Langs de vloedlijn en de eblijn vind je vrijwel altijd schelpen. Deze behuizing van de groep van de weekdieren bestaat uit slakkenhuizen, zoals die van de wulk, en vooral uit schelpen van de tweekleppigen. Hiervan vind je soms een doublet, maar meestal de helft. Vaak zijn ze van algemene soorten zoals de kokkel, mossel, strandschelp, nonnetje, zaagje, strandgaper, boormossel of mesheft. Maar er kan ook een echte zeldzaamheid tussen zitten: een paardenmossel (Modiolus modiolus) die vooral in noordelijke zeeën voorkomt of een slanke noordhoren (Colus gracilis), waarvan de slak op een zand- of modderbodem leeft tot een diepte van wel 500 meter.
Stekelhuidigen

Soms liggen er massaal zeesterren of zee-egels, en dan vooral de hartegel (Echinocardium cordatum) op het strand. Vaak is dat na een flinke storm, waardoor de zeebodem omgewoeld is. De meeste stekelhuidigen leven op de zeebodem van dood of levend organisch materiaal. De gewone zeester (Asterias rubens) is een algemene soort, die een alleseter is en tevens erg handig in het openen en verorberen van tweekleppigen. De kamster (Astropecten irregularis), met een rij tanden langs de randen van de armen, is ook een rover van zandbodems, maar is kleiner, platter, sneller en minder algemeen. Deze soort werkt complete schelpdieren naar binnen, verteert het weekdier en probeert de lege schelp weer naar buiten te werken. Soms lukt dat niet en wordt dit de dieren fataal, vooral als het doubletten betreft.
Fossielen
Als je geluk hebt vind je soorten of restanten uit een ver verleden. Zo werd afgelopen jaar op het strand een fossiele stekelhoren (Ocenebra erinaceus), een eierschelp (Gastrana fragilis) en in een wulk een geplooide platschelp (Angulus distortus) gevonden. Deze soorten hebben hier zo'n 120.000 jaar geleden geleefd, in het Eemien, de warme periode tussen de laatste twee ijstijden. Ook is er onlangs een kies van een paard (Equus ferus) gevonden, die waarschijnlijk met schelpen is opgevist uit een zeegat tussen de eilanden en op een schelpenpad terecht gekomen. Paarden komen al sinds de ijstijdperiode (zo'n 2 miljoen jaar geleden) voor in ons gebied.
Diversiteit
Naast de hierboven genoemde soorten zijn er nog allerlei andere zee-organismen langs het strand te vinden. Overal liggen wel stukjes groen-, rood- of bruinwier en soms een zeldzaam plukje zeegras. Daartussen sponzen, kwallen en poliepenkolonies, wormen in allerlei vormen en huisjes, soms een schelp van een zeekat, kreeftachtigen in huisjes, zoals de zeepok en de heremietkreeft, krabben en garnalen, vissen (soms een zeepaardje), of eikapsels van haaien en roggen. En tenslotte zelfs hele of gedeelten van grote zoogdieren, zoals zeehonden, dolfijnen, bruinvis en nog grotere walvisachtigen, zoals resten van een dwergvinvis, onlangs gevonden op Schiermonnikoog, tot een 15 meter lange potvis op Vlieland in 2004. Ook vind je hout, veen en heel soms barnsteen: fossiele hars van naaldbomen uit het Eoceen, miljoenen jaren oud.
Bronnen
De Bruyne, R. & A. Gmelig Meyling, 2019. Basisgids Strandvondsten. KNNV Uitgeverij, Zeist.
De Bruyne, R.H. & T.W. de Boer, 2008. Schelpen van de Waddeneilanden. Gids van de schelpen en weekdieren van Texel, Vlieland, Terschelling, Ameland en Schiermonnikoog. Fontaine Uitgevers, ’s-Graveland.
http://www.schelpenmuseum.nl/actueel.html
https://nl.wikipedia.org/wiki/Zeeklit
https://www.anemoon.org/flora-en-fauna/soorteninformatie/soorten/id/587/kleine-kamster
http://www.walvisstrandingen.nl/
Met de BeachExplorer App kunnen vondsten meteen gedetermineerd worden - ook zonder internet verbinding.