Slijkkreeftjes beleven woelige tijden in opwarmende wadbodem
Door: Tim van Oijen
Datum: 8 december 2022
In de wadbodem wemelt het op veel plekken van de langspriet-slijkkreeftjes. Deze kleine kreeftachtigen verzamelen vanuit kokertjes in de bodem hun voedsel. Ze zijn het actiefst bij hogere watertemperaturen en veel aanwezigheid van voedsel, zoals algen. Recent onderzoek toont aan dat die combinatie hen echter ook fataal kan worden.
WadWeten
Onder de noemer WadWeten publiceren de Waddenacademie en de Leeuwarder Courant iedere maand een artikel over recent onderzoek op en rond de Wadden. Wetenschapsjournalisten Tim van Oijen en Wouter Hoving beschouwen verschillende kennisdisciplines, waaronder de biologie, geologie en cultuurhistorie. Deze WadWeten verscheen ook op de website van De Leeuwarder Courant.
Langspriet-slijkkreeftjes (Latijnse naam: Corophium volutator) zijn drukke diertjes in de Waddenzee. Ze worden ongeveer één centimeter groot en leven van (micro)algen en andere voedseldeeltjes die ze met hun poten naar binnen harken. Ook zeven ze deeltjes uit het water. Er kunnen tienduizenden langsprieten op een vierkante meter wad voorkomen.
Door hun activiteit hebben de diertjes, net als wadpieren, veel effect op het waddenecosysteem. Ze maken bijvoorbeeld het wadoppervlak losser en instabieler, zorgen er voor dat voedingsstoffen uit de bodem beschikbaar komen en maken de bodem zuurstofrijker. Onder invloed van klimaatverandering en (afgenomen) eutrofiëring zou die rol kunnen veranderen. Biologen van het Alfred Wegener Instituut in Bremerhaven (Duitsland) deden daarom een experiment om het effect van temperatuur en de aanwezigheid van voedsel op de activiteit van slijkkreeftjes te onderzoeken.
Fluorescerende zandkorrels
Ze vingen honderden slijkkreeftjes op het wad en stopten deze in aquaria. Na een gewenningsperiode werden ze met tientallen over kleine bakjes met een zandbodem verdeeld. In de helft van die bakjes was het water 8 graden, in de andere helft 15 graden. Per temperatuurbehandeling voegden de onderzoekers verschillende hoeveelheden zeeslapoeder toe. Ook brachten ze in alle bakjes een laagje fluorescerende zandkorrels aan. Deze korrels lichten onder blacklight sterk op, waardoor aan het eind van het experiment bij dit licht te zien was of ze door het gewoel van de kreeftjes dieper in de bodem kwamen te zitten.
Het effect van temperatuur was zoals verwacht: bij de hogere temperatuur van 15 graden bleken de wadkreeftjes actiever. Aan de verspreiding van de fluorescerende korrels na vijf dagen was te zien dat de bodem meer en dieper werd omgewoeld.
De reactie op het geven van extra voedsel was complexer. Bij 8 graden bleek de toevoeging van zeeslapoeder, hoe veel ook, er niet toe te leiden dat de slijkkreeftjes actiever werden. Dit komt doordat langsprieten niet meer eten dan ze nodig hebben. De koudbloedige dieren verbranden bij lagere temperaturen weinig energie.
Zuurstofloosheid
Bij 15 graden leidde het geven van wat voedsel wel tot verhoogde activiteit van de langsprieten. Ook dat hadden de onderzoekers verwacht, want ook op het wad wordt bij deze temperaturen veel meer activiteit gezien. Maar met een dubbele, maar nog steeds bescheiden, hoeveelheid zeeslapoeder deden ze niets extra’s. Dat was vreemd; slijkkreeftjes zijn een soort rupsjes-nooit-genoeg en vergaren doorlopend voedsel. Maar kennelijk kregen ze toch al meer dan ze konden verstouwen. De onderzoekers snappen niet precies waarom.
Werd er bij 15 graden nog meer poeder toegevoegd, dan bleek er zuurstofloosheid in de bodem te ontstaan. Dit werd zichtbaar door het typische zwarte zwavelhoudende laagje dat bacteriën vormen door afbraak van voedingsstoffen. Dit leidde in de proef tot sterfte van de slijkkreeftjes.
Extra proeven
Uit het onderzoek volgt dat stijgende temperaturen door klimaatveranderingen ook tot veranderingen in de graafactiviteit van slijkkreeftjes door het jaar heen kunnen leiden. En dat de aanwezigheid van veel zeesla, wat kan optreden bij eutrofiëring van het water, tot verschillende effecten kan leiden. De onderzoekers stellen extra proeven voor om te bestuderen onder welke omstandigheden het nu precies goed of slecht gaat met deze bedrijvige beestjes die zo belangrijk zijn in het ecosysteem van de Waddenzee.
Bronnen
Farrel, E.M., J. Beermann, A. Neumann en A. Wrede (2022). The interplay of temperature and algal enrichment intensifies bioturbation of the intertidal amphipod Corophium volutator. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology.