Strandbroeders op Ameland
Door: Cora de Leeuw
Datum: 6 januari 2021
De winterperiode is een heerlijke tijd om uit te waaien langs de Nederlandse stranden, waar wind, stromend water en stuivend zand ons een natuurlijk gevoel geven van rust en ruimte. Vanaf het vroege voorjaar, in maart en april, worden vooral de brede stranden van de Waddeneilanden het broedgebied van de strandplevier, de bontbekplevier en de dwergstern. Bescherming van nesten en goede bebording zijn nodig om deze strandbroeders ongestoord te laten broeden.
WadWeten
Onder de noemer WadWeten publiceren de Waddenacademie en de Leeuwarder Courant iedere maand een artikel over recent onderzoek op en rond de Wadden. Wetenschapsjournalisten Tim van Oijen en Cora de Leeuw beschouwen verschillende kennisdisciplines, waaronder de biologie, geologie en cultuurhistorie. Deze WadWeten verscheen ook op de website van De Leeuwarder Courant.
Strandbroeders houden van kale zandbodems met schelpen waarin ze makkelijk een nest kunnen maken. Ze hebben daarbij een voorkeur voor plekken waar het rustig is en waar ze makkelijk hun voedsel kunnen vinden. De strand- en bontbekplevier zijn zichtjagers, die kijken en pikken. Hun voedsel bestaat uit wormen, garnalen, strandvlooien en insecten. Dwergsterns eten kleine visjes, zoals zandspiering en haring.
De stranden van de Waddeneilanden behoren tot het Natura2000-gebied ‘Noordzeekustzone’, dat onder andere deze strandbroeders bescherming moet bieden. Hun nesten vallen niet op; hun eieren zijn goed gecamoufleerd. Maar predatie, verstoring en vertrapping liggen op de loer.
Bescherming
Sinds 2017 wordt in opdracht van Rijkswaterstaat door het Natuurcentrum Ameland het strand van Ameland tussen Nes en Hollum geïnventariseerd op strandbroeders. De aangetroffen nesten worden beschermd met informatieborden, touw en nestbeschermers.
Strandplevier
De strandplevier is een zuidelijke, warmte-minnende soort, die overwintert in Afrika en noordelijker broedt. In Nederland komt de soort alleen in het zomerhalfjaar voor. De aantallen zijn in Nederland, en vooral op de Waddeneilanden, de afgelopen decennia sterk afgenomen tot bijna nul, vooral door recreatieve druk.
In 2021 heeft de strandplevier alleen op Vlieland (8 nesten) en Ameland (17 nesten) gebroed. Op Ameland zijn er 9 nesten - met in totaal 30 eieren - uitgekomen, mede dankzij nestbeschermers. Zo’n 10-15 jongen zijn na ongeveer een maand uitgevlogen.
Bontbekplevier
De bontbekplevier is een noordelijke soort die overwintert in zuidelijker streken. Een aantal komt in maart naar Nederland om te broeden. Ze broeden soms tweemaal per jaar, tot in juli en hebben dan jongen tot eind augustus.
Op Ameland is in 2021 van de bontbekplevier 1 nest gevonden. Hierover is een nestbeschermer geplaatst en er zijn 2 eieren uitgekomen. Na korte tijd werden er geen jongen meer gezien.
Dwergstern
Het aantal dwergsterns in Nederland fluctueert behoorlijk. Het zijn trekvogels die in het voor- en najaar langs de kust trekken of in de zomer in het kustgebied broeden.
In 2021 zijn er op Ameland een viertal nesten van de dwergstern gevonden, vlak bij elkaar. Deze zijn beschermd door bebording en afpaling met touw. Alle vier de nesten zijn uitgekomen, met in totaal 11 eieren. Het is onduidelijk of er jongen uitgevlogen zijn.
Rust
In vergelijking met een eeuw geleden is het aantal strandbroeders op Ameland, evenals in de rest van Nederland, erg afgenomen. Dat komt voornamelijk door het gebrek aan dynamische gebieden met een pioniershabitat en door de toename van de recreatiedruk.
Met name activiteiten op het strand zoals auto- en paardrijden, kitesurfen en vooral wandelen met loslopende honden blijken een groot probleem te zijn. Ze verstoren zowel de broedende vogels als de rondlopende jongen.
Goede voorlichting kan helpen, met duidelijke borden en een aanlijnplicht voor honden op dat deel van het strand waar de strandbroeders graag zijn. Op Ameland is dat het gebied tussen paal 4 en paal 9.
Ook nestbeschermers kunnen helpen, evenals goede handhaving en het bewustzijn, dat vogels en mensen prima samen kunnen leven wanneer je elkaar de ruimte geeft.
Bronnen
Krol, J., 2021. Natura 2000 Noordzeekustzone: Strandbroeders op Ameland. Seizoen 2021. Uitgave: Natuurcentrum Ameland.
Van Beusekom, R. & S. Hartlief, 2019. Steun voor de strandbroeders. Bescherming van strandplevier, bontbekplevier en dwergstern. Uitgave: Vogelbescherming Nederland.