Kansen pakken voor vis in de Waddenzee

Ieder land moet nu het eigen beleid inrichten. In Nederland bieden de beleidskaders genoeg ruimte om de trilaterale doelstellingen voor vis te behalen.

Sinds 2010 bestaan deze doelen om de achteruitgang en verarming van de visfauna in de Waddenzee aan te pakken. Ze zijn door Denemarken, Duitsland en Nederland geaccordeerd. In 2018 hebben de ministers van de drie landen in Leeuwarden afgesproken deze visdoelstellingen uit te werken volgens de principes van Swimway, waarbij alles draait om de rol die de Waddenzee speelt in de levenscyclus van de verschillende vissoorten. De ene soort verblijft de hele cyclus in de Waddenzee, voor een ander is het een kraamkamer of opgroeiplek.

Maar kunnen we deze opdracht in Nederland uitvoeren en de doelen halen? Uit een in opdracht van het Programma naar een Rijke Waddenzee uitgevoerde analyse naar in hoeverre de trilateraal vastgestelde visdoelen Swimway Wadden Sea door Nederlandse regels en beleidskaders ondersteund worden, komen interessante conclusies.

Kansen

De bestaande juridische kaders bieden verschillende kansen. Natura 2000-gebied biedt volop ruimte om de trilaterale doelstellingen voor vis verder uit te werken. Bijvoorbeeld door de soorten die in Swimway worden genoemd op te nemen in de Natura 2000-profielendocumenten als ‘typische’ soorten. Hiermee kunnen specifieke maatregelen worden ontwikkeld.

Bovendien zou het voor vis logisch zijn om de Natura 2000-gebieden van Waddenzee, Eems-Dollard en Noordzeekustzone als één geheel te nemen, waardoor het ontwikkelen van een ‘visbeheerplan’ mogelijk zou worden. Dit laatste geeft gelijk een aanknopingspunt met het werk en de doelstellingen van de Beheerautoriteit Wadden en zou tot een mooie synergie kunnen leiden voor de toekomst. Alhoewel de Kaderrichtlijn Marine (KRM) niet van toepassing is in de Waddenzee, heeft de KRM wel betrekking op soorten die een deel van hun levenscyclus in de Waddenzee doorbrengen. Het zoeken naar synergie en afstemming tussen de doelstellingen en maatregelen die in de Noordzee en de Waddenzee van kracht zijn, en die voor de afgesproken visdoelen relevant zijn, kan van grote waarde zijn.

OSPAR-verdrag

De Waddenzee valt onder het internationale OSPAR verdrag (Oslo-Paris Convention), die het stopzetten van verlies aan biodiversiteit en het beschermen en behoud van ecosystemen als hoofddoelen heeft. Bovendien biedt OSPAR kansen om afspraken te maken over soorten die extra aandacht nodig hebben zoals paling, ruwe haai, gevlekte gladde haai en stekelrog, maar ook steur. Ook biedt het ruimte om de visdoelen in op te nemen.

Er zijn ook kansen binnen nationale en regionale kaders. Er wordt momenteel gewerkt aan de Agenda voor de Waddenzee 2050, de Natuurambitie Grote Wateren en het Programmatisch Aanpak Grote Wateren. Al deze kaders hebben een ambitie op hoofdlijnen voor een gezonde visstand en/of willen de ‘swimway’ voor vis een plek geven. Om tot concrete beleidsvoornemens te komen, zouden er doelen geformuleerd kunnen worden conform de trilaterale visdoelen, waardoor het herstel of behoud van de voor vis relevante functies van de Waddenzee meegenomen worden.

Hoe verder?

Het harmoniseren van bestaande kaders zoals Natura 2000, KRM en OSPAR en vervolgens samenwerking en overeenkomsten zoeken met de nationale ontwikkelingen, die nu plaatsvinden met de Agenda voor de Waddenzee 2050 en Programmatisch Aanpak Grote Wateren, geeft een stevige invulling aan het behalen van de trilaterale visdoelstellingen.  Rode draad hierbij is meer aandacht voor vis middels een ‘actieplan’ of het ontwikkelen van visbeheerplannen. Dit zou een mooi ondersteuning kunnen zijn voor het werk dat de Beheerautoriteit Wadden nu oppakt, waarmee de kansen voor een gezonde visstand in de Waddenzee aanzienlijk worden vergroot.

Paddy Walker is zelfstandig adviseur en heeft voor Programma naar een Rijke Waddenzee een analyse gemaakt van de effectiviteit van de vigerende beleidskaders voor de trilaterale visdoelstellingen. Download het rapport: Analyse Implementatie Trilaterale Visdoelen in Nederland via de website van het Programma naar een Rijke Waddenzee.

Dit artikel verscheen op 30 juli 2021 in het Friesch Dagblad.

Bekijk ook het overzicht van alle sinds mei 2011 verschenen opinieartikelen.