Vogeleilanden
Door: Hans Revier
Datum: 22 augustus 2019
Het gaat niet goed met de broedvogels in het Nederlandse waddengebied. Door verstoring en toenemende predatie, verlies van geschikte broedgebieden en klimaatverandering nemen de aantallen af. Met onder andere de aanleg van vogeleilanden probeert men het tij te keren. Het in de Eems aangelegde broedeiland Stern lijkt te werken. De aantallen broedende visdieven en noordse sterns nemen in deze regio weer toe.
Kolonievogels
Verschillende soorten broedvogels staan in het waddengebied onder druk. Strandbroeders als de strandplevier, bontbekplevier en dwergstern hebben last van de toegenomen recreatiedruk op de stranden. Op de eilanden broedende roofvogels als de velduil en blauwe kiekendief hebben voedselgebrek. Het duingebied, bij uitstek geschikt voor broedvogels als bergeend, tapuit en paapje, neemt door vergrassing en verruiging in kwaliteit af. En koloniebroeders -meeuwen en sterns- hebben te lijden van predatie en verstoring. In het kader van het Programma Rijke Waddenzee is een actieplan broedvogels opgesteld om deze neergaande lijn te doorbreken. Het plan voorziet in een aantal ingrepen in het waddengebied die via door het Waddenfonds gefinancierde programma’s als Rust voor Vogels, Ruimte voor Mensen en Wij&Wadvogels worden uitgevoerd. Voor broedende kolonievogels wordt onder andere de aanleg van predatie- en verstoringsvrije vogeleilanden voorgesteld.
Afrastering
Braakliggende industrieterreinen in de Eemshaven fungeerden een aantal jaren als broedterrein voor visdieven en noordse sterns. Door uitbreiding van bedrijven nam het areaal aan geschikte terreinen af. Bovendien bleek dat de windturbines nogal wat slachtoffers onder de broedende vogels veroorzaakten. Daarom werd ter compensatie aan de rand van de Eems, even ten oosten van de Eemshaven, met zand uit de Noordzee een broedeiland aangelegd. Het eiland is 2 ha groot en is tijdens hoogwater volledig omringd door water. Rond het eiland is ter voorkoming van afslag een beschermlaag van basaltblokken aangelegd. Naast een 20 meter brede strook met fossiele schelpen bestaat de oppervlakte uit kaal zand. Om te voorkomen dat grondpredatoren als vossen het eiland tijdens laag water bereiken, is een elektrisch raster van 1 meter hoog rondom het eiland aangebracht. Het duurde even voordat het eiland begroeid raakte en plantensoorten als zeeraket, akkerdistel en strandmelde aan de jonge vogels voldoende beschutting gaven. Daarom werden ook houten pallets en dakpannen op het eiland geplaatst.
Broedsucces
Voorafgaand aan het broedseizoen werden visdieven en noordse sterns met behulp van netten ontmoedigd om op daken en bedrijfsterreinen van de Eemshaven te gaan broeden. Om de ontwikkeling van de broedvogels te volgen is gedurende het seizoen het eiland wekelijks bezocht en zijn de nesten geteld en gemarkeerd. In totaal kon de aanwezigheid van 7 soorten broedvogels worden vastgesteld. Naast drie rode-lijst-soorten, bontbekplevier, noordse stern en visdief, broedden ook nijlgans, scholekster, kokmeeuw en zilvermeeuw op het eiland. In totaal broedden 48% (389 paar) van de visdieven in de Eems-Dollard regio en 36% (98 paar) van de noordse sterns op het eiland. Vergeleken met andere kolonies in het waddengebied is het broedsucces hoog. Van de noordse stern vlogen 0,87 jong per paar uit, van visdief 1,05 jong per paar. De afrastering van het eiland om predatie tegen te gaan zal daaraan bijgedragen hebben.
Bronnen:
de Boer P. & Koffijberg K., 2019. Broedvogels en broedsucces van Visdief en Noordse Stern op het broedeiland ‘Stern’ in de Eems in 2018. Sovon-rapport 2019/06. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen.
Programma naar een Rijke Waddenzee, 2018. Actieplan broedvogels Nederlandse Waddenzee.